Schaaknotatie - De taal van het schaken!

Schaaknotatie is een gemakkelijke manier om je partijen vast te leggen, zodat je ze na kunt spelen om de tactiek te bestuderen, fouten te begrijpen of om indruk te maken op je vrienden. Probeer de notatie eens uit in je volgende partij - je zult zien dat er niets prettiger is dan het in het oog springend uitroepteken achter de zet waardoor je de partij wint.

Algebraïsche notatie

De simpelste en meest gebruikte vorm van schaaknotatie is de algebraïsche notatie. Hierbij wordt de rand van het schaakbord gemarkeerd met letters en cijfers.

In dit diagram staat de witte koning op veld c3 en de zwarte koning op veld h5.

De eerste rij is aan de zijde van het bord waar Wit begint; Zwart begint op de achtste rij. De lijnen hebben letters van links naar rechts, gezien vanaf de kant van Wit.

Verder worden hoofdletters gebruikt om de stukken aan te duiden:
K: Koning
D: Dame
T: Toren
L: Loper
P: Paard
p: pion (maar bij de pion wordt de p bijna altijd weggelaten uit de notatie)

Hoe schrijf je een zet op?

Om een zet te noteren, neem je de letter van het stuk en het veld waar het naartoe gaat. Als een stuk geslagen wordt, zetten we het x-symbool vóór het aankomstveld.

Bijvoorbeeld, in deze partij is Wits eerste zet Pc3: paard naar veld c3. Zwart antwoordt met f5 (denk eraan, de p wordt weggelaten). Wit speelt e4 en Zwart slaat de pion, fxe4, f slaat op e4. De f-lijn komt in plaats van de naam van de pion, omdat we de p weglaten. Wit slaat terug, Pxe4. De rest van de partij wordt zo genoteerd:

...        Pf6

Pxf6+ gxf6

Dh5#

+ is het symbool voor schaak en # is het symbool voor schaakmat.

Speciale symbolen

x: slaat
0-0: korte rokade
0-0-0: lange rokade
+: schaak
#: schaakmat
!: goede zet
?: slechte zet

je kunt meerdere !'s en ?'s gebruiken om een zet meer te benadrukken.

Onduidelijkheid voorkomen

Td1 is niet voldoende om deze zet aan te duiden--welke toren?

In gevallen waar de normale notatie onduidelijk zou zijn, moet je een extra letter of cijfer toevoegen om aan te geven van welk veld het stuk afkomstig is. Hier lost Tad1, toren van de a-lijn naar veld d1, het probleem op. Als een pion slaat, voegen we altijd de lijn waar hij vandaan komt toe, zoals bij fxe4 en gxf6 hierboven.

Andere notaties

De meeste spelers gebruiken tegenwoordig de algebraïsche notatie, maar er bestaan een paar varianten:
De lange algebraïsche notatie geeft zowel het vertrekveld als het aankomstveld voor iedere zet.

De beschrijvende notatie, een ouder systeem, noemt de lijnen van het schaakbord naar de stukken. Bijvoorbeeld, de c-lijn heet DL, of dameloper-lijn. De rijen worden beschreven vanuit het perspectief van elke speler. Wits DL3 is Zwarts DL6.

Download gratis schaaknotatiebladen

Je kunt hier gratis schaaknotatiebladen downloaden, of een notatieboekje zoals dit kopen om in te noteren, maar je kunt ook beginnen met gewoon gelinieerd papier.