10 najszybszych matów
Znajomość podstawowych matów jest kluczowa dla zawodników, którzy są dopiero na początku swojej przygody ze zdumiewającym labiryntem niezliczonych możliwości oferowanych przez szachy. Jeśli nauczysz się opisanych w niniejszym artykule matów, unikniesz szybkich przegranych, a może nawet uda ci się dzięki nim zaliczyć kilka łatwych zwycięstw!
Nieważne, czy jesteś początkującym czy zaawansowanym szachistą, wiedza o tych 10 matach jest niezbędna dla każdego, kto gra w szachy. Nie pozwól, by ktoś złapał Cię w jedną z tych pułapek, z których wszystkie prowadzą do zakończenia partii matem po ośmiu lub mniej ruchach.
Oto 10 najszybszych matów:
- Mat głupca
- Atak Groba (motyw mata głupca)
- Szewczyk
- Obrona holenderska (motyw mata głupca)
- Debiut Birda (motyw mata głupca)
- Mat Beniowskiego w obronie Caro-Kann
- Mat Beniowskiego w partii włoskiej
- Obrona Owena (motyw mata głupca)
- Mat w gambicie Englunda
- Mat Beniowskiego w gambicie budapeszteńskim
- Podsumowanie
Mat głupca
Mat głupca to najszybszy możliwy mat w szachach, który powstaje zaledwie po dwóch ruchach! Spokojnie, twój przeciwnik nie może wykonać go sam – jeśli nie zrobisz dwóch złych ruchów z rzędu, nic ci nie grozi.
Oto mat głupca w akcji:
Aby udało się dać mata głupca, białe muszą w swoich pierwszych dwóch ruchach ruszyć się pionem z linii g o dwa pola do przodu, a pionem z f o jedno. Te posunięcia poważnie osłabiają diagonalę e1-h4, na której czarne mogą ulokować swojego hetmana po przesunięciu piona z linii e w pierwszym ruchu.
Nazwa tego mata nie jest przypadkowa—żeby czarne mogły zakończyć grę takim matem, białe muszą wykonać dwa głupie posunięcia z rzędu.
Niektórzy z was zapewne zastanawiają się, czy takiego mata można również dać białymi figurami. Odpowiedź na to pytanie brzmi: „tak”! Czarne mogą zostać zamatowany dokładnie w ten sam sposób, ale wymaga to jednego dodatkowego ruchu. Jest to możliwe, jeśli czarne przesuną piona f o jedno lub dwa pola do przodu, a piona g o dwa pola do przodu—wówczas białe będą mogły zamatować przeciwnika w trzecim ruchu. Tego typu mat nazywany jest „odwróconym matem głupca”.
Pojawia się więc pytanie: jak można uniknąć padnięcia ofiarą mata głupca? To bardzo proste – w pierwszych ruchach po rozpoczęciu partii wystarczy pozostawić piona f na polu f2 lub (dla czarnych) f7. Przed rozpoczęciem partii pola f2 i f7 są najsłabszymi polami na szachownicy, ponieważ są one bronione jedynie przez króla. Przesunięcie piona f w pierwszych ruchach jest jedynie proszeniem się o poważne kłopoty!
Atak Groba (motyw mata głupca)
Atak Groba należy do nietypowych i rzadkich debiutów, jednak ma grono swoich wielbicieli. Debiut zaczyna się ruchem 1.g4:
Plan białych w tym debiucie polega na ustawieniu gońca w tzw. pozycji fianchetto, czyli na jednej z dwóch najdłuższych przekątnych— w tym przypadku celem białych jest przekątna h1-a8, którą ma kontrolować białopolowy goniec z pola g2. Podobnie jak w każdym innym otwarciu, jedno potknięcie w pierwszych ruchach może doprowadzić do tragedii.
Atak Groba jest jednym z niewielu debiutów, które mogą doprowadzić do mata głupca w dwóch ruchach, jeśli białe popełnią błąd. Tego mata można było bez problemu uniknąć, gdyby tylko białe zagrały standardowy ruch w ataku Groba, 2.Gg2. Przedstawiony wyżej mat jest jedynie kolejnym zwróceniem uwagi na to, by zaraz po rozpoczęciu partii nie ruszać piona z linii f.
Jeśli w pierwszych ruchach zamierzasz przesunąć piona z linii g, by zrobić fianchetto białopolowym gońcem, to zastanów się nad ruchem 1.g3 zamiast 1.g4. Motyw mata głupca pojawi się jeszcze kilka razy w dalszej części artykułu.
Szewczyk
Szewczyk to zazwyczaj pierwszy z matów, który poznają lub doświadczają na własnej skórze początkujący szachiści. Plan jego wykonania jest prosty: na samym początku partii białe atakują pole f7 hetmanem i gońcem, mając nadzieję na zamatowanie przeciwnika w czterech ruchach.
Oto szewczyk w akcji:
Wykonanie tego mata należy zacząć od ruchu 1.e4. Pozwala on na wyprowadzenie białopolowego gońca i hetmana. Po 1.e4 białe mogą rozwinąć jedną z wyżej wymienionych figur—goniec zawsze wędruje na pole c4, skąd atakuje f7, a hetman może wybrać jedno spośród dwóch pól – h5 i f3 – skąd, tak jak goniec, będzie atakować pole f7.
Jak obronić się przed szewczykiem? Po ataku na pole f7 ze strony wrogiego hetmana, wystarczy obronić je własnym, wykonując ruch He7 lub Hf6. W przypadku gdy biały hetman okupuje pole h5, dobrym rozwiązaniem jest także zablokowanie ataku ruchem g7-g6.
Aby dowiedzieć się czegoś więcej o popularnym szewczyku, polecamy obejrzenie lekcji wideo na ten temat.
Obrona holenderska (motyw mata głupca)
The Dutch Defense is an offbeat opening choice but it is employed by players at all levels, from beginners to grandmasters. There are more than a couple of fast checkmates to know in this opening, including the five-move mate below. The Dutch Defense begins with 1...f5 in response to 1.d4:
Obrona holenderska to kolejny rzadziej spotykany debiut, jednak pojawia się on od czasu do czasu w partiach zawodników na każdym poziomie, od początkujących do arcymistrzów. W tym debiucie może dojść do kilku szybkich matów – przykładem może być przedstawiony poniżej mat w pięciu ruchach. Obrona holenderska zaczyna się po posunięciu 1…f5 w odpowiedzi na 1.d4:
Jak widać, pion na f5 kontroluje pole e4, ale osłabia skrzydło królewskie czarnego. Jeśli czarne zagrają nieostrożnie, to szybko mogą przegrać partię. Spójrzmy na poniższy przykład:
Tak jak widzieliśmy to w sekcji dotyczącej mata głupca, przesunięcie piona z linii f zaraz po rozpoczęciu partii (w obronie holenderskiej następuje to już w pierwszym ruchu), połączone z ruchem pionem z linii g, to recepta na kłopoty!
Debiut Birda (motyw mata głupca)
Debiut Birda rozpoczyna się ruchem 1.f4, pozwalającym na kontrolowanie centralnego pola e5. Niestety, ruch ten niesie za sobą pewne konsekwencje w postaci osłabienia skrzydła królewskiego białych:
Jak już zapewne wiecie, ruch pionem z linii f na początku partii nie wróży niczego dobrego. Jeśli czarne słyszały kiedyś o macie głupca i nie przeszkadza im oddanie piona w debiucie, to na szachownicy może pojawić się ten spektakularny mat w sześciu ruchach, w którym dochodzi do poświęcenia hetmana:
Mat Beniowskiego w obronie Caro-Kann
Obrona Caro-Kann ma reputację jednego z najsolidniejszych debiutów, jakie można zagrać czarnymi. Jednak nawet w tak spokojnym otwarciu istnieje kilka szybkich matów, na które trzeba uważać. Obrona Caro-Kann powstaje po zagraniu ruchów 1.e4 c6 2.d4 d5:
Jak widać, czarne wsparły piona na d5 ruchem 1…c6 co sprawiło, że stworzyły solidną konstrukcję w centrum. Mimo to każdy miłośnik szachów powinien wiedzieć, że na szachownicy zawsze należy zachować czujność, co pokazuje poniższy przykład mata Beniowskiego w szóstym ruchu. Doszło do niego, ponieważ czarne nie zachowały ostrożności w kluczowym momencie partii:
Nic dziwnego, że gdy szachista po raz pierwszy zetknie się z tym motywem matowym, wywiera on na nim bardzo duże wrażenie. Motyw mata Beniowskiego pojawi się jeszcze kilka razy w dalszej części naszego artykułu. Tym, co warto wiedzieć na temat omawianego motywu jest to, aby zawsze mieć się na baczności, kiedy wrogi hetman stoi naprzeciw naszego króla. Ten mat mógł zostać zażegnany poprzez zagranie 5…Sdf6, 5…Hc7, 5…e6 lub każdego innego ruchu, który dałby królowi trochę miejsca na ucieczkę.
Mat Beniowskiego w partii włoskiej
Pozostając w temacie mata Beniowskiego, warto wspomnieć o przykładzie tego typu mata, który następuje w siódmym ruchu w popularnej wśród zawodników na różnym poziomie partii włoskiej, rozpoczynającej się od ruchów 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3. Gc4:
Jak pokazał przykład obrony Caro-Kann z poprzedniego akapitu, mata we wczesnej fazie partii można dostać nawet w najpopularniejszych, niekoniecznie nietypowych lub ryzykownych debiutach, takich jak atak Groba czy debiut Birda! Poniżej przykład widowiskowego mata Beniowskiego w partii włoskiej:
Ruch 7…Sf3# w efektowny sposób kończy partię i przypomina posunięcie 6…Sd6#, które prowadzi do mata Beniowskiego w obronie Caro-Kann. Do tak szybkiej przegranej doprowadziło kilka błędów białych, które uniknęłyby wszystkich komplikacji, grając 4.Sxd4. Nieważne, czy gramy 1.e4 białymi, czy 1…e5 czarnymi, istotne jest, by zawsze uważać na tego typu mata!
Obrona Owena (motyw mata głupca)
Obrona Owena to kolejny nietypowy debiut, w którym może wystąpić motyw mata głupca. Celem tego otwarcia jest wykonanie szybkiego fianchetto białopolowym gońcem:
Pojawia się więc pytanie, jak w tej pozycji może pojawić motyw mata głupca? Odpowiedzią na tę zagadkę jest poniższa partia, wygrana przez Gioachino Greco w 1619 r., w której nastąpiło błyskotliwe poświęcenie hetmana, prowadzące do mata!
Mat ten przywodzi na myśl podobne poświęcenie hetmana z użyciem motywu mata głupca, omówione w akapicie dotyczącym debiutu Birda. Powyższy XVII-wieczny mat zdecydowanie robi wrażenie. Jaki jest morał tej historii? Nie ruszaj piona z linii f we wczesnej fazie partii!
Mat w gambicie Englunda
Gambit Englunda również należy do nietypowych debiutów, jednak cieszy się sporą popularnością na poziomie rozgrywek klubowych. Polega on na tym, że po ruchu d4 ze strony białych, czarne natychmiast atakują białego piona posunięciem e5:
Gambit Englunda to debiut najeżony pułapkami. Z pewnością powinni go spróbować zawodnicy lubiący grać na sztuczki, a niektóre warianty warto przeanalizować w naszej przeglądarce debiutów. Jedno z wielu niebezpieczeństw czyhających na białe w tym gambicie kończy grę po zaledwie ośmiu ruchach:
Nie ma chyba szybszego sposobu na dostanie mata na ostatniej linii! By ten konkretny mat miał miejsce, białe musiały popełnić sporo poważnych błędów. Łatwy do znalezienia ruch 6.Sc3 dałby białym sporą przewagę w rozwoju. Kolejnym sposobem na uniknięcie tego typu pozycji białymi byłoby oddanie piona po ruchach 4. Sc3 Sxe5 5.e4, kiedy to białe wciąż górowałyby nad czarnymi pod względem rozwoju. Idąc z duchem powiedzenia: „Kto mieczem wojuje, ten od miecza ginie”, po zagraniu przez czarne gambitu Englunda, białe mogą spróbować wykorzystać sztuczkę 4.Sc3 Sxe5 5.Sd5!
Mat Beniowskiego w gambicie budapeszteńskim
Gambit budapeszteński jest bliźniaczo podobny do gambitu Englunda, ponieważ też skupia się na szybkim pchnięciu e5. Gambit rozpoczyna się od ruchów 1.d4 Sf6 2.c4 e5:
Jak widać, w gambicie budapeszteńskim czarne szybko atakują białego piona z linii d, a jedyną różnicą między tym debiutem, a gambitem Englunda jest uwzględnienie ruchów c4 przez białe i Sf6 przez czarne. W tym debiucie nie nastąpi mat na ostatniej linii, jak miało to miejsce w poprzednim przykładzie, ale w tym przypadku należy wystrzegać się mata Beniowskiego:
Kolejny mat Beniowskiego! W tej partii białe popełniły tylko jeden błąd, którym było zbicie gońca ruchem 8.axb4??. W celu uniknięcia powyższej kontynuacji białe powinny zagrać 7.e3, co zapobiegłoby ewentualnemu matowi po ruchu Sd3#. Białe mogły również uniknąć najgorszego grając ruchy 8.Sxe5, 8.Gxe5 lub 8.e3.
Podsumowanie
Tak oto dochodzimy do podsumowania 10 najszybszych matów! W niniejszym artykule powtarzało się wiele motywów i taktyk, takich jak motyw mata głupca, maty Beniowskiego oraz szybkie ataki na pola f2/f7. Warto nauczyć się wszystkich przedstawionych powyżej sztuczek przede wszystkim po to, aby uniknąć przedwczesnej porażki, ale również po to, by gdy nadarzy się taka okazja osiągnąć błyskawiczne zwycięstwo. Mam nadzieję, że ten artykułów dostarczył wam sporo rozrywki, a na koniec pamiętajcie o tym, żeby na początku partii za żadne skarby nie ruszać się pionem z linii f!
Który z tych szybkich matów spodobał Wam się najbardziej? Dajcie znać w komentarzach!
Rejestracja na Chess.com jest darmowa i prosta – śmiało, nie ma na co czekać!
