Turniej Kandydatów FIDE 2022 odbędzie się w Madrycie (Hiszpania) w dniach 16 czerwca - 5 lipca 2022 roku. Do turnieju zakwalifikowało się ośmiu zawodników, a zwycięzca będzie mógł zmierzyć się z GM Magnusem Carlsenem w meczu o tytuł mistrza świata. Dzięki NM Mattowi Jensenowi (SmarterChess) przy współpracy z ChessGoals.com powstała symulacja, której celem było wyliczenie szans każdego z zawodników na zwycięstwo w Turnieju Kandydatów. Na początku krótko omówimy model statystyczny, a następnie zajmiemy się analizą poszczególnych zawodników.

Jak powstał model statystyczny?

Aby utworzyć model statystyczny, przeanalizowałem wszystkie turnieje kandydatów od 2013 roku, kiedy to w Londynie zwyciężył Carlsen. Każdy poprzedni turniej rozgrywano na dystansie 14 rund, a średni ranking zawodników wynosił od 2770 do 2787. Do opracowania statystyk wziąłem pod uwagę rok urodzenia, szczytowy ranking zawodnika i rok, w którym go uzyskał, punkty rankingowe utracone od czasu uzyskania najlepszego rankingu oraz liczbę lat, jaka upłynęła od osiągnięcia przez danego zawodnika jego szczytowego rankingu. Uwzględniałem ranking szczytowy tylko z okresu sprzed danego turnieju. Wszystkie wymienione wyżej czynniki, które zostały uwzględnione w modelu statystycznym, pozwoliły przewidzieć wynik, jaki każdy z zawodników ma szansę osiągnąć na najbliższym Turnieju Kandydatów. Istotność wyżej wymienionych czynników prezentuje się następująco (od najbardziej do najmniej istotnej):

1. Obecny ranking
2. Szczytowy ranking przed turniejem
3. Wiek
4. Liczba lat, która upłynęła od osiągnięcia przez zawodnika szczytowego rankingu

Czynniki nr 3 i nr 4 nie były statystycznie znaczące, a ich wpływ na prognozowaną ocenę był bardzo niewielki (+/- 1 punkt). Na symulowany wynik największy wpływ miały zarówno obecny, jak i szczytowy ranking zawodników. 

Przeprowadzenie symulacji

Aby otrzymać wyniki, ustaliłem przedziały prawdopodobieństwa wygranej, przegranej i remisu dla każdej partii, a następnie skorzystałem z losowej liczby, która wpadała w jeden z określonych przeze mnie przedziałów. Po dodaniu wyników ze wszystkich 56 partii w ramach symulacji jednego turnieju sprawdzałem, czy został wyłoniony zwycięzca lub czy pierwsze miejsce zajmuje ex aequo większa liczba zawodników. Do wyznaczenia ostatecznych wskaźników i sporządzenia końcowego zestawienia przeprowadziłem symulację 1000 turniejów (łącznie 56 000 partii). W 69,2% symulowanych pojedynków padł remis.

Biorąc pod uwagę partie klasyczne, zwycięzca najczęściej kończył turniej z wynikiem 8,5/14. Średni wynik, który wystarczał do zwycięstwa w turnieju wynosił 8,7/14, co pokazuje, że aby wygrać Turniej Kandydatów, trzeba grać na bardzo wysokim poziomie.

Wyniki

Zaczniemy od zawodników, którzy osiągnęli najniższy wynik w symulacji, a następnie będziemy przesuwać się w stronę czołówki. Poniższe rankingi FIDE pochodzą z kwietnia 2022 roku, natomiast do symulacji wykorzystywałem rankingi bieżące (aktualizowane na żywo).

Jan-Krzysztof Duda (FIDE 2750, przewidywany wynik: 6.0/14, 4% szans na zwycięstwo)

Duda ma zaledwie 24 lata i posiada najniższy ranking (2750) wśród wszystkich zawodników w turnieju. Jego najwyższy ranking to 2760, więc nie udowodnił jeszcze, że jest w stanie regularnie grać na poziomie 2810+, który jest konieczny do wygranej w Turnieju Kandydatów. W trakcie symulacji Duda wygrał 29 turniejów klasycznych oraz 9 razy po dogrywce (dogrywka była potrzebna 23 razy). Łącznie daje to wynik 38 zwycięstw na 1000 symulacji (4% szans na wygraną). Jego najbardziej prawdopodobny wynik to 6/14, a średni wynik w symulacjach to 6,2. Duda zakwalifikował się jednak dzięki zwycięstwu w Pucharze Świata w 2021, więc całkowite skreślenie tego młodego zawodnika nie jest z pewnością dobrym pomysłem!

Richard Rapport (FIDE 2776, przewidywany wynik: 6.5/14, 5% szans na zwycięstwo)

Profil Rapporta jest podobny do profilu Dudy, ponieważ też jest jednym z najmłodszych graczy w turnieju i nie osiągnął jeszcze tak wysokiego szczytowego rankingu, jak inni zawodnicy. Mało prawdopodobne jest to, by jakikolwiek zawodnik wziął udział w Turnieju Kandydatów w momencie posiadania szczytowego rankingu i wygrał go, gdy ten ranking nie przekracza 2800 punktów. W symulacji Rapport samodzielnie wygrał 37 turniejów, a w 12 przypadkach wygrywał w dogrywce, co łącznie daje 49 zwycięstw na 1000 symulowanych turniejów. Rapport zanotował jednak bardzo udane występy w Berlinie i Belgradzie, które zapewniły mu drugie miejsce w cyklu FIDE Grand Prix. To ciekawe, że dwaj zawodnicy z najniższymi szansami to młodzi gracze, którzy mogą sprawić turniejową niespodziankę i podważyć bezduszny model statystyczny.

Teimour Radjabov (FIDE 2753, przewidywany wynik: 6.5/14, 8% szans na zwycięstwo)

Radjabov ma fascynujący profil. W 2001, gdy miał 14 lat, został najmłodszym arcymistrzem w historii. W 2012 roku jego szczytowy ranking wynosił 2793, a w swojej bogatej karierze szachowej pokazywał przebłyski geniuszu. Wysoki ranking szczytowy zwiększa nieco jego szanse w porównaniu z Dudą i Rapportem, ale Radjabov wciąż nie osiągnął jeszcze rankingu 2800+. Wygrał 76 z 1000 symulowanych turniejów uzyskując średnio 6,8 punktu.

Ian Nepomniachtchi (FIDE 2773, przewidywany wynik: 7/14, 8% szans na zwycięstwo)

Nepomniachtchi ma już za sobą mecz o mistrzostwo świata z Carlsenem w 2021 roku, w którym przez pierwsze pięć partii grał bardzo dobre szachy. Magnus wygrał potem cztery z sześciu kolejnych partii, zapewniając sobie zwycięstwo w całym meczu w stosunku 7,5-3,5. Nepomniachtchi również znajduje się niżej od kolejnej grupy zawodników ze względu na jego rankingi bieżące i szczytowe, które nie przekroczyły jeszcze 2800 pkt. W symulacjach zdobywał średnio 6,8 punktu i wygrał 78 symulowanych turniejów. Dałem mu nieco wyższe szanse na wygraną w dogrywce, dzięki czemu wygrał 21/44 scenariuszy dogrywkowych. Jego wysoki ranking w szachach szybkich (2821 pkt) może się przydać, jeśli w Turnieju Kandydatów uda mu się zdobyć ponad 8 punktów.

Alireza Firouzja (FIDE 2804, przewidywany wynik: 7/14, 15% szans na zwycięstwo)

Najmłodszy zawodnik w stawce ma zaledwie 18 lat i niedawno osiągnął ranking 2804 pkt. Wiem, że dostanę trochę po głowie za tę prognozę, dlatego wszelkie skargi proszę wysyłać do IM Danny'ego Renscha, dyrektora Chess.com ds. szachów (To właśnie on zatrudnia mnie do pisania tych artykułów. Wysłuchajcie mnie proszę!). Aktualny ranking Alirezy wynosi 2804 i jest to zarazem jego ranking szczytowy. Mimo, że jest to bardzo wysoki wynik, jest jeszcze trzech innych zawodników, którzy w przeszłości mieli ranking 2816 lub wyższy! Historycznie rzecz biorąc, przed wygraniem turnieju kandydackiego zawodnicy zazwyczaj przebywają na szczycie dłużej niż obecnie Firouzja. Jego najczęstszy wynik w symulacjach to 50%, a średnia zdobytych punktów - 7,3/14. Firouzja samodzielnie wygrał w 114 symulacjach oraz dodatkowo 36 razy (na 90) w dogrywce. Łącznie daje mu to 150 zwycięstw na 1000 symulowanych turniejów.

Hikaru Nakamura (FIDE 2750, przewidywany wynik: 7.5/14, 14% szans na zwycięstwo)

Nakamura praktycznie zrównał się z Firouzją pod względem prawdopodobieństwa wygranej w turnieju. W symulacji wygrał 144 z 1000 turniejów, ale w dogrywkach odniósł więcej zwycięstw dzięki swojemu bardzo wysokiemu rankingowi w szachach szybkich (2837 pkt). Jego średni wynik to 7,2/14, a najczęściej kończył turniej z wynikiem 7,5 punktu. To już trochę wyższy poziom, jednak jego średni wynik i ostateczne prawdopodobieństwo są niższe niż u Firouzji. Uważam, że Naka będzie czarnym koniem tego turnieju i jeśli osiągnie wynik 2800+, może nas wszystkich porządnie zaskoczyć. W wieku 27 lat Nakamura był numerem dwa na świecie z rankingiem FIDE wynoszącym 2816 pkt. Średnia wieku ostatnich pięciu zwycięzców wynosiła 30 lat, więc 34-latek musi zaatakować już teraz, zanim jego szanse na wygraną zaczną stopniowo maleć.

Ding Liren (FIDE 2799, przewidywany wynik: 7.5/14, 21% szans na zwycięstwo)

Ding zakwalifikował się do turnieju jako ostatni i ma drugi najwyższy ranking FIDE w turnieju. Chińczyk jest tak stabilny w swojej grze na najwyższym poziomie, że po wywalczeniu kwalifikacji do turnieju, był prawdopodobnie faworytem większości serwisów internetowych. Drugim zawodnikiem, który przez tak długi czas utrzymywał się na szczycie jest GM Fabiano Caruana, jednak obecnie jego forma jest nieco słabsza. Na 1000 symulacji Ding wygrał turniej 157 razy w części klasycznej i 49 razy po dogrywce. W sumie daje to aż 206 zwycięstw! Jego średni i jednocześnie najbardziej prawdopodobny wynik to równe 7,5 punktu.

Fabiano Caruana (FIDE 2781, Projected 8/14, 26% szans na zwycięstwo)

Według modeli statystycznych to Caruana jest najbardziej prawdopodobnym rywalem Carlsena w kolejnym meczu o mistrzostwo świata! Caruana uzyskał imponującą średnią 7,7, a jego najczęstszy wynik to 8/14 pkt. Wygrał 197 turniejów klasycznych, a 62 po dogrywce. Łącznie daje to 259 zwycięstw. Szczytowy ranking Caruany z 2014 roku, który wynosił wtedy 2844 pkt, w połączeniu z jego aktualnym bardzo wysokim rankingiem, czyni go zdecydowanym faworytem do zwycięstwa w Turnieju Kandydatów.

Podsumowanie

Tworzenie danych na potrzeby tego artykułu było świetną zabawą, podczas której próbowaliśmy dowiedzieć się, co wpływało na wyniki graczy w poprzednich turniejach i zastosować to do zbliżającego się Turnieju Kandydatów 2022. Oto wszystkie statystyki zebrane w jednej wspólnej tabeli. Zwróćcie uwagę, że Caruana i Ding zanotowali nawet końcowy wynik 11/14 pkt!

Jeśli jesteście zainteresowani doskonaleniem gry w szachy dzięki takim jak ten artykułom, opartym na analizie danych, zajrzyjcie na moją stronę ChessGoals.com, gdzie znajdziecie więcej podobnych informacji. Gdybym miał na chwilę uciec od suchych danych statystycznych, dałbym Firouzji trochę więcej szans na końcowy sukces (powiedzmy do ok. 20%), choć trudno powiedzieć, czy powinien być notowany wyżej niż Nakamura. 

Omówienie artykułu przez NM Matta Jensena można zobaczyć na poniższym filmie (wersja w j. angielskim): 

Co sądzicie o przewidywanych wynikach Turnieju Kandydatów? Koniecznie dajcie znać na ten temat w komentarzach poniżej!