Artykuły
Najlepsze występy turniejowe wszech czasów

Najlepsze występy turniejowe wszech czasów

CoachJKane
| 99 | Niesamowite partie

Każdy szachista marzy o zagraniu genialnego ruchu lub spektakularnej partii. Profesjonalni zawodnicy liczą na rozegranie znakomitego turnieju i zdobycie pierwszej nagrody. Jednak tylko najlepsi z najlepszych mają prawo twierdzić, że rozegrali najlepszy turniej w historii.

Kto odniósł większy sukces: Emanuel Lasker, który uzyskał wynik 13/13 pkt w Nowym Jorku w 1893 roku, czy też GM Bobby Fischer, który wygrał Mistrzostwa Stanów Zjednoczonych w 1963 roku z wynikiem 11/11? A może do miana najlepszego występu turniejowego w historii powinien pretendować któryś ze współczesnych mistrzów świata, na przykład GM Garry Kasparov lub GM Magnus Carlsen? Aby rozstrzygnąć powyższą kwestię, przeanalizujemy niektóre z najwspanialszych występów turniejowych wszech czasów, wykorzystując do tego ocenę dokładności gry na podstawie opracowanego przez Chess.com systemu CAPS!


Jak działa system CAPS?

System CAPS (ang. Computer Aggregated Precision Score) mierzy dokładność ruchów, sprawdzając, jak bardzo odpowiadają one optymalnym ruchom silnika komputerowego, a następnie przyznając ocenę w zakresie od 0 do 100. Wynik bliski wartości 0 oznacza, że praktycznie każdy ruch był poważnym błędem, a im bliżej 100, tym bardziej „bezbłędna” była gra z punktu widzenia silnika. Więcej informacji na temat działania systemu CAPS można znaleźć w tym artykule.

Jedną z zalet systemu CAPS jest to, że nie bierze pod uwagę Elo przeciwników, a zatem możliwe jest porównywanie turniejów z poprzednich lat tylko i wyłącznie na podstawie jakości ruchów zawodników.

Nominacje

Aby wybrać najlepszy występ wszech czasów, oceniliśmy niektóre z najsłynniejszych zwycięstw turniejowych, jakie kiedykolwiek osiągnięto. W porządku chronologicznym są to:

  • Lasker — 13/13 w Nowym Jorku w 1893 r.
  • Lasker — 16/20 w Nowym Jorku w 1924 r.
  • Fischer — 11/11 w Mistrzostwach Stanów Zjednoczonych 1963-64
  • Karpov — 11/13 w turnieju w Linares w 1994 r.
  • Kasparov — 10,5/14 w turnieju w Linares, 1999 r.
  • Kasparov — 7,5/10 w turnieju w Linares, 2001 r.
  • Topalov — 10/14 w Mistrzostwach Świata FIDE 2005
  • Carlsen — 8/10 w Pearl Spring w 2009 r.
  • Caruana — 8,5/10 w turnieju Sinquefield Cup 2014
  • Carlsen — 8/11 w Chorwacji w 2019 r.
  • Carlsen — 7,5/9 w turnieju Grenke Chess Classic 2019
  • Niemann — 8/9 w turnieju Tournament Of Peace 2023
  • Gukesh — 9/10 na 45. Olimpiadzie Szachowej w 2024 r.
  • Erigaisi — 10/11 na 45. Olimpiadzie Szachowej w 2024 r.

Wyróżnienia

Zanim przejdziemy do zwycięzców, przyjrzyjmy się kilku niesamowitym występom, które nie znalazły się w pierwszej piątce naszego zestawienia.

Nie jest zaskoczeniem, że wyniki Laskera sprzed ponad 100 lat były najmniej dokładne — CAPS ocenił je na poziomie 90,6 i 91,1. Wyraźnie widać, że aby obecnie zdominować zawody najwyższej rangi, trzeba grać z większą dokładnością niż kiedyś. Doskonały wynik Fischera w mistrzostwach USA był jak na jego czasy również niesamowity, ale wynik 94,6 to i tak za mało, by dorównać niektórym współczesnym zawodnikom.

Zadziwiające jest to, że wynik Fischera jest lepszy od wyniku GM-a Fabiano Caruany, który Amerykanin uzyskał w turnieju Sinquefield Cup w 2014 roku. To dość zaskakujące, że w rozgrywkach, w których Caruana wygrał pierwsze siedem partii z rzędu, pokonując m.in. Carlsena, Hikaru Nakamurę i innych silnych zawodników, osiągnął jednocześnie jeden z najniższych wyników (CAPS – 94,5) spośród wszystkich analizowanych występów.

Jesteśmy równie zaskoczeni jak Caruana, że to nie on znalazł się na pierwszym miejscu naszego zestawienia. Zdjęcie: Maria Emelianova.

Niedawne występy Gukesha Dommaraju i Arjuna Erigaisiego na Olimpiadzie Szachowej w Budapeszcie również były imponujące (CAPS odpowiednio 95,4 i 95,6 punktów), ale nie na tyle dobre, by znaleźć się w pierwszej piątce naszego zestawienia.

Nr 5 — Veselin Topalov, Mistrzostwa Świata FIDE 2005

  • Wynik: 10/14
  • CAPS: 95,8

Przed Mistrzostwami Świata FIDE w 2005 roku (był to turniej dwukołowy — przyp. tłum.) eksperci przewidywali, że prawdopodobnie zwycięży Viswanathan Anand, Veselin Topalov lub Peter Leko. Bułgarski szachista grał jednak agresywne szachy w stylu Kasparova (Rosjanin przeszedł przed turniejem na szachową emeryturę) i już po pierwszej połowie turnieju zostawił wszystkich rywali daleko w tyle, uzyskując wynik 6,5/7.

Topalov mógł podejrzewać, że będzie to dla niego udany turniej już po pierwszej rundzie, w której pokonał Leko czarnymi figurami, grając niezwykle prowokacyjne otwarcie.

Topalov przy szachownicy. Zdjęcie: Maria Emelianova.

Nr 4 — Anatoly Karpov, Linares, 1994 r.

  • Wynik: 11/13
  • CAPS: 95,9

Do 1994 roku GM Anatoly Karpov pięciokrotnie przegrywał z Kasparovem mecz o mistrzostwo świata i wszystko wskazywało na to, że jego błyskotliwa kariera zbliża się już ku końcowi. Niemniej jednak, w Linares, Karpov rozegrał „turniej życia”. W niezwykle silnych zawodach, w których udział wzięli m.in. Kasparov, Anand, Topalov oraz GM Vladimir Kramnik, wygrał dziewięć partii, a cztery zremisował i ostatecznie zakończył turniej na pierwszym miejscu, wyprzedzając Kasparova o 2,5 pkt.

Mając już zapewnione pierwsze miejsce w turnieju, Karpov pokonał w ostatniej rundzie GM-a Alexandra Beliavsky'ego w 20 posunięciach. W końcowej pozycji czarne nie mogą uratować skoczka z a4.

Kasparov i Karpov podczas Meczu o Mistrzostwo Świata 1985. Zdjęcie z Wikipedii.

Nr 3 — Garry Kasparov, Linares, 2001 r.

  • Wynik: 7,5/10
  • CAPS: 96

Kasparov wygrał więcej turniejów niż jakikolwiek inny czołowy zawodnik. Według CAPS, swój najlepszy występ zanotował w 2001 roku w Linares — turnieju, który wygrał rekordowo aż dziewięć razy. W 2001 roku odniósł pięć zwycięstw, nie przegrał ani jednej partii i zakończył turniej z przewagą trzech punktów nad resztą stawki. Co zaskakujące, wszyscy pozostali uczestnicy turnieju zajęli wspólne drugie miejsce z wynikiem 4,5/10 pkt.

Powyższa partia była ostatnią rozstrzygniętą partią klasyczną w długiej rywalizacji pomiędzy Kasparovem i Karpovem. Choć trudno w to uwierzyć, ale był to ich już 166. pojedynek w szachach klasycznych! Kasparov opisał go w następujący sposób: „[to jedna] z moich najbardziej pamiętnych [partii]. Dzięki energicznej i konsekwentnej grze udało mi się wykorzystać błąd Karpova w debiucie (nie zawsze mi się to udawało), a zwycięstwo dodatkowo sprawiło, że zostałem samotnym liderem po pierwszym kole” (Kasparov vs Karpov: 1988 - 2009). Przez resztę turnieju przewaga Kasparova tylko rosła.

Nr 2 — Hans Niemann, Tournament Of Peace 2023

  • Wynik: 8/9
  • CAPS: 96,8

To oczywiste, że najlepsi zawodnicy z czasem grają coraz dokładniej, więc nie powinien dziwić fakt, że blisko szczytu naszej listy znajduje się turniej z 2023 roku. To, co może jednak szokować niektórych czytelników, to fakt, że wcale nie chodzi tu o występ aktualnego bądź byłego mistrza świata, ale kogoś, kto otwarcie mówi, że ma do tego tytułu aspiracje, czyli GM-a Hansa Niemanna.

W 2023 r. Niemann całkowicie zdominował turniej Tournament of Peace, uzyskując wynik 8/9 i wygrywając zawody z trzema punktami przewagi nad najbliższymi rywalami. Po tym turnieju Niemann porównał swój występ do słynnego wyniku Fischera z Mistrzostw Stanów Zjednoczonych, w którym Amerykanin zdobył komplet 11 pkt.

Tłumaczenie: Dwóch samotnych Amerykanów przeciwko światu, stawiających czoła niezmierzonym przeciwnościom. Obaj odnieśli zwycięstwo w Tournament of Peace, choć oba te wydarzenia dzielą aż 53 lata. 8/9: rating performance 2946. Nie znam lepszego celu w życiu, niż odejść, próbując osiągnąć to, co wielkie i niemożliwe. – Hans Niemann

Niewiele osób spodziewało się wówczas po Niemannie tak dobrego występu, jednak w kolejnym roku Amerykanin udowodnił, że jest w świetnej formie, zwiększając swój ranking z 2659 do 2734 Elo.

Nr 1 — Magnus Carlsen, Chorwacja, Grand Chess Tour 2019

  • Wynik: 8/11
  • CAPS: 97
Jeden z wielu rewelacyjnych wyników Magnusa.

Czy naprawdę spodziewałeś się, że na szczycie naszej listy znajdzie się ktoś inny? Carlsen nie bez powodu ma najwyższe Elo w historii szachów, a jak widać na powyższej grafice, jest też najdokładniej grającym zawodnikiem wszech czasów.

Magnus Carlsen ponownie na szczycie! Zdjęcie: Maria Emelianova.

W Zagrzebiu Magnus pokonał m.in. takich arcymistrzów jak Ding Lirena, Nakamurę, Iana Nepomniachtchiego, Anisha Giriego i Maxime'a Vachier-Lagrave'a, nie ponosząc przy tym ani jednej porażki w całym turnieju. Wygrana Carlsena z Nepomniachtchim była dla Norwega pierwszym zwycięstwem w szachach klasycznych z późniejszym rywalem o tytuł mistrza świata — wcześniej były mistrz świata cztery razy musiał uznawać wyższość swojego przeciwnika.

Czy pominęliśmy jakiś ważny, fantastyczny występ na turnieju? Jeśli tak, to koniecznie daj nam o tym znać w poniższej sekcji komentarzy.

CoachJKane
NM Jeremy Kane

Jeremy Kane is a National Master and three-time Wisconsin state champion. He is the Director of Training Content for Chess.com. He has been teaching chess in person and online for over 15 years and has designed hundreds of lessons, available on chess.com/lessons. He is the author of Starting Out The Trompowsky on Chessable and The Next To Last Mistake, a book on defensive ideas in chess.

He is the developer of the Caro-Kane Variation of the Caro-Kann Defense.

email: [email protected]

Twitter/X: @chessmensch

więcej od NM CoachJKane
Gukesh vs Ding: co mówią liczby?

Gukesh vs Ding: co mówią liczby?