Wszyscy mistrzowie świata

W historii szachów oficjalny tytuł mistrza świata posiadało jedynie 22 zawodników, przy czym 18 z nich zdobywało go w szachach klasycznych. Nie licząc niewielu wyjątkowych sytuacji, mistrz świata w szachach klasycznych był zazwyczaj wyłaniany w meczu pomiędzy aktualnym mistrzem świata a pretendentem do tego tytułu. Każdy mistrz świata zachowywał swój tytuł do momentu, gdy przegrał mecz z kolejnym pretendentem.

W latach 1993-2006 nastąpił rozłam, ponieważ ówczesny mistrz świata i pretendent do tego tytułu wystąpili z Międzynarodowej Federacji Szachowej FIDE i założyli swoją organizację o nazwie Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów (PCA), dlatego też w tym okresie odbywały się dwa mecze o mistrzostwo świata. Przez wspomniane 13 lat, tytuł Mistrza Świata FIDE zdobyło sześciu zawodników. Dwóch z nich było również mistrzami świata w szachach klasycznych.

W dalszej części artykułu znajdują się zdjęcia oraz krótkie wzmianki o każdym dotychczasowym mistrzu świata.

Mistrzowie świata w szachach klasycznych

Legenda: t - wygrana w turnieju. * - tytuł obroniony dzięki remisowi. ** - wygrana po dogrywce w rapidzie/blitzu. # - prowadzenie w meczu, który został odwołany i oficjalnie się nie zakończył. w - wygrana przez walkower.

Mistrzowie świata FIDE (1993-2006)

Legenda: p - zwycięstwo w turnieju pucharowym (z udziałem przynajmniej 64 zawodników). s - zwycięstwo w standardowym turnieju (z udziałem maksymalnie 8 zawodników).

• Mistrzowie świata w szachach klasycznych (1886-do teraz) 
  1. Wilhelm Steinitz
  2. Emanuel Lasker
  3. Jose Raul Capablanca
  4. Alexander Alekhine
  5. GM Max Euwe
  6. GM Mikhail Botvinnik
  7. GM Vasily Smyslov
  8. GM Mikhail Tal
  9. GM Tigran Petrosian
  10. GM Boris Spassky
  11. GM Bobby Fischer
  12. GM Anatoly Karpov
  13. GM Garry Kasparov
  14. GM Vladimir Kramnik
  15. GM Viswanathan Anand
  16. GM Magnus Carlsen
  17. GM Ding Liren
  18. GM Gukesh Dommaraju
• Mistrzowie świata FIDE (1993-2006)
  1. GM Anatoly Karpov
  2. GM Alexander Khalifman
  3. GM Viswanathan Anand
  4. GM Ruslan Ponomariov
  5. GM Rustam Kasimdzhanov
  6. GM Veselin Topalov

Mistrzowie świata w szachach klasycznych (1886-do teraz)

Wilhelm Steinitz (1886-94)

Steinitza często uważa się za „ojca szachów pozycyjnych”. W pierwszym w historii meczu o mistrzostwo świata, rozegranym w 1886 roku pokonał Johannesa Zukertorta.

Emanuel Lasker (1894-1921)

Lasker był bardzo praktycznym graczem i posiadał tytuł mistrzowski najdłużej ze wszystkich dotychczasowych mistrzów w historii szachów. Przejął tytuł w 1984 roku, pokonując Steinitza, a koronę oddał dopiero w roku 1921.

Jose Raul Capablanca (1921-27)

Capablanca był niezwykle utalentowanym szachistą i jednym z najlepszych zawodników pod względem rozgrywania końcówek. Tytuł mistrza świata zdobył w 1921 r. pokonując 4-0 Laskera. W latach 1916-24, Capablanca wygrał 40 partii, 23 zremisował i nie odniósł żadnej porażki w partiach turniejowych. Jest to jak do tej pory najdłuższy okres czasu bez porażki.

Alexander Alekhine (1927-35, 1937-46)

Alekhine był znany ze swojego agresywnego stylu gry i przemyślanej gry kombinacyjnej. To jedyny mistrz świata, który zmarł w momencie posiadania mistrzowskiego tytułu. Tytuł mistrza świata przejął w 1927 r., niespodziewanie pokonując Capablankę. Z wyjątkiem lat 1935-37, kiedy to musiał oddać mistrzowską koronę innemu szachiście, Alekhine mógł cieszyć się tytułem mistrza świata aż do swojej śmierci w 1946 roku.

GM Max Euwe (1935-37)

W 1935 roku Euwe niespodziewanie pokonał Alekhine'a. Jest jak do tej pory jedynym mistrzem świata, pochodzącym z Holandii. Był również jedynym holenderskim zawodnikiem, który w 1950 r. otrzymał tytuł arcymistrzowski, tuż po jego wprowadzeniu przez FIDE.

GM Mikhail Botvinnik (1948-57, 1958-60, 1961-63)

Botvinnik był pierwszym wybitnym zawodnikiem Związku Radzieckiego i jego czołowym reprezentantem przez około 30 lat. Później trenował trzech przyszłych mistrzów świata: Karpova, Kasparova i Kramnika.

Botwinnik był pierwszym zawodnikiem, który zdobył mistrzostwo świata w turnieju zorganizowanym przez FIDE po śmierci Alekhine'a. Co ciekawe, nigdy nie wygrał meczu o obronę tytułu: jego mecz w 1951 roku z GM Davidem Bronsteinem i w 1954 roku ze Smyslovem zakończył się wynikiem 12-12, ale ówczesne przepisy pozwalały mistrzowi zachować tytuł w przypadku remisu. Po utracie tytułu w 1957 i 1960 roku, dzięki zastosowaniu zasady możliwości rozegrania meczu rewanżowego, Botvinnik dostał tę szansę w 1958 i 1961 roku, i w obu przypadkach udało mu się ją wykorzystać.

GM Vasily Smyslov (1957-58)

Smyslov był pierwszym zawodnikiem, który zdobył mistrzostwo świata po wcześniejszej porażce. Jego bardzo solidny styl gry sprawił, że niezwykle trudno było go pokonać. Mimo że wygrał tylko jeden z trzech meczów o mistrzostwo świata z Botvinnikiem, miał w tych meczach zwycięski bilans (34,5-33,5).

GM Mikhail Tal (1960-61)

Tal został mistrzem świata w wieku 23 lat i był wówczas najmłodszym zawodnikiem, któremu udało się tego dokonać. W przeciwieństwie do solidnego Smyslova, Tal był graczem bardzo dynamicznym, słynącym ze skomplikowanych poświęceń materiału, które opierał zarówno na wyliczeniach, jak i na intuicji. Podobnie jak Smyslov, Tal cieszył się tytułem mistrza świata przez 1 rok, po czym utracił go na rzecz Botvinnika. Tal bardzo często musiał przebywać w szpitalu z powodu komplikacji związanych z chorobą nerek, które były spotęgowane paleniem i nadużywaniem alkoholu. Do momentu śmierci w 1992 roku pozostawał wybitnym graczem. Zmarł w wieku 55 lat.

GM Tigran Petrosian (1963-69)

Petrosian słynął ze swojej upartej obrony polegającej na graniu ruchów profilaktycznych. To on na zawsze zakończył erę panowania Botvinnika. Petrosian i Botvinnik byli jedynymi zawodnikami w okresie od Alekhine'a do Karpova, którzy kilkukrotnie zdobywali mistrzowski tytuł.

GM Boris Spassky (1969-72)

Spassky był uważany za gracza uniwersalnego, który był w stanie wygrać w każdego rodzaju pozycji. Był ostatnim mistrzem świata, który w swoim repertuarze korzystał z gambitu królewskiego, dzięki któremu odniósł wiele wspaniałych zwycięstw. Po przegranej z Petrosianem w 1966 r., Spassky ponownie zmierzył się z nim w 1969 roku, tym razem wychodząc z pojedynku zwycięsko.

GM Bobby Fischer (1972-75)

W latach 1969-72 Fischer osiągał jedne z największych sukcesów w historii szachów. Zanotował w tym czasie serię 20 zwycięstw z rzędu bez ani jednego remisu—Fischer wygrał siedem ostatnich partii w turnieju międzystrefowym w 1970 r., następnie pokonał 6-0 GM Marka Taimanova w ćwierćfinale Turnieju Kandydatów, w półfinale wygrał 6-0 z GM Bentem Larsenem i w końcu pierwszą partię w finale z Petrosianem. Finał ostatecznie zakończył się zwycięstwem Fischera 6,5-2,5, który następnie zdobył tytuł mistrza świata, pokonując 12,5-8,5 Spassky'ego. 

Trzy lata później Fischer odmówił obrony tytułu mistrzowskiego, a przez ostatnie 36 lat swojego życia rozegrały już tylko jeden poważny mecz i nie wziął udziału w żadnym turnieju. Zmarł w wieku 64 lat w 2008 roku.

GM Anatoly Karpov (1975-85)

Karpov to jeden z najwybitniejszych graczy pozycyjnych w historii szachów. Choć jest jedynym szachistą, który został mistrzem świata dzięki rezygnacji z gry swojego przeciwnika, to jednak w czasie, gdy był mistrzem, był niezwykle aktywnym graczem turniejowym i wygrał kilka dużych imprez, co potwierdzało, że tytuł mistrza świata należy się właśnie jemu. Dwukrotnie obronił też swoją mistrzowską koronę w konfrontacji z zawodnikiem, którego wiele osób uważa za najlepszego szachistę w historii, który nigdy nie został mistrzem świata - GM Viktorem Korchnoiem.

Karpov był również mistrzem świata FIDE od początku podziału w 1993 r., kiedy to pokonał GM Jana Timmana, aż do 1999 r., gdy nie wyraził zgody na udział w nowym formacie meczu o mistrzostwo świata zaproponowanym przez FIDE. (Więcej informacji na ten temat w dalszej części artykułu).

GM Garry Kasparov (1985-2000)

Kasparov, który w 2020 r. został uznany przez Chess.com za najlepszego szachistę w historii, pobił rekord Tala, zostając najmłodszym mistrzem świata. Wygrał również tyle samo meczów o mistrzostwo świata (sześć), co Lasker. Dwa ostatnie zwycięstwa nie wydarzyły się jednak pod szyldem FIDE, ponieważ w 1993 r. Kasparov i GM Nigel Short opuścili szeregi tej organizacji, co doprowadziło do podziału i sytuacji, w której było jednocześnie dwóch mistrzów świata.

GM Vladimir Kramnik (2000-07)

Podobnie jak Alekhine w 1927 r. oraz Euwe w 1935 r., Kramnik w 2000 r. sprawił nie lada niespodziankę, odbierając tytuł mistrza świata Kasparovowi. Następnie w 2004 r. Kramnik obronił koronę w meczu z GM Peterem Leko, a w 2006 r. w tzw. „meczu unifikacyjnym” pokonał mistrza świata FIDE Topalova.

GM Viswanathan Anand (2007-13)

Znany ze swojej szybkiej gry Anand zdobył swój pierwszy tytuł mistrzowski dzięki zwycięstwie w turnieju. Jest to jedyny przypadek w historii, gdy żyjący mistrz świata (Kramnik) stracił swój tytuł bez rozgrywania meczu o mistrzostwo świata, dlatego też w następnym roku szachiści zmierzyli się już w normalnym meczu o tytuł, w którym również zwyciężył Anand.

Dzięki Anandowi zainteresowanie szachami w Indiach gwałtownie wzrosło, a kraj, w którym mieszka ponad miliard ludzi zalicza się obecnie do grona państw posiadających najlepszych szachistów na świecie.

GM Magnus Carlsen (2013-2023)

Niektórzy już teraz uważają Carlsena za najlepszego zawodnika w historii szachów. Dzięki swoim umiejętnościom gry w szachach szybkich i błyskawicznych Norweg wygrał wiele dogrywek, co pozwoliło mu zachować tytuł aż do 2023 r.

W dniu 19 lipca 2022 r. Carlsen ogłosił, że w 2023 r. nie będzie bronił swojego mistrzowskiego tytułu i nie wystąpi w Meczu o Mistrzostwo Świata 2023. O tytuł powalczą zatem GM Ian Nepomniachtchi oraz GM Ding Liren i to właśnie któryś z nich zostanie kolejnym mistrzem świata w szachach klasycznych.

GM Ding Liren (2023-2024)

Po rezygnacji Carlsena, w kwietniu 2023 r. w meczu o mistrzostwo świata zagrali GM Ding Liren i GM Ian Nepomniachtchi. Ding wygrał po dogrywce w szachach szybkich i został 17. oficjalnym mistrzem świata FIDE w szachach klasycznych i zarazem pierwszym zawodnikiem z Chin, który może poszczycić się męskim tytułem mistrza świata.

GM Gukesh Dommaraju (2024-obecnie)

W kolejnym meczu o mistrzostwo świata GM Gukesh Dommaraju w dramatycznych okolicznościach wygrał 14. partię meczu i został 18. klasycznym mistrzem świata. Gukesh jest drugim mistrzem świata pochodzącym z Indii, a także najmłodszym niekwestionowanym mistrzem świata w historii — tytuł zdobył w wieku 18 lat i sześciu miesięcy.

Mistrzowie świata FIDE (1993-2006)

Karpov (1993, 1996, 1998)

Po tym, jak Kasparov i Short odeszli z FIDE, Karpov rozegrał mecz o mistrzostwo świata z GM Janem Timmanem, który udało mu się wygrać. Potem obronił swój tytuł dwukrotnie, jednak w 1999 r. wycofał się z mistrzowskiego cyklu (co było jednoznaczne ze zrzeknięciem się prawa do mistrzowskiego tytułu), ponieważ w nowym formacie turnieju z udziałem 100 zawodników FIDE przyznała mu prawo do pauzy tylko w jednej rundzie.

GM Alexander Khalifman (1999t)

Khalifman wygrał Mistrzostwa Świata FIDE w 1999 roku. Były one rozegrane w formie turnieju pucharowego z udziałem 100 zawodników.

Anand (2000t)

Siedem lat przed zdobyciem tytułu mistrza świata w szachach klasycznych Anand wygrał Mistrzostwa Świata FIDE w 2000 r. Zawody rozegrano w formie turnieju pucharowego z udziałem 100 zawodników.

GM Ruslan Ponomariov (2002t)

Ponomariov wygrał Mistrzostwa Świata FIDE w 2002 roku. W turnieju rozegranym systemem pucharowym wzięło udział 128 zawodników.

GM Rustam Kasimdzhanov (2004t)

Kasimdzhanov wygrał Mistrzostwa Świata FIDE w 2004 roku. W turnieju rozegranym systemem pucharowym wzięło udział 128 zawodników.

GM Veselin Topalov (2005t)

W 2005 r. Mistrzostwa Świata FIDE miały format turnieju z udziałem ośmiu zawodników. Zawody zakończyły się zwycięstwem Topalova, który został Mistrzem Świata FIDE. W kolejnym roku przegrał mecz unifikacyjny z Kramnikiem.

Transmisje z Meczu o Mistrzostwo Świata 2021 na Chess.com można było śledzić dzięki Coinbase. Niezależnie od tego, czy chcesz dokonać swojego pierwszego zakupu kryptowaluty, czy jesteś już wprawionym inwestorem, Coinbase jest właśnie dla Ciebie. Zdobywaj kryptowaluty ucząc się o nich przy pomocy Coinbase Earn, odkrywaj DeFi oraz web3 z Coinbase Wallet, otrzymuj ekskluzywne nagrody podczas korzystania z Coinbase Card, a to jeszcze nie wszystko. Więcej informacji na stronie Coinbase.com/Chess.