Niezwykle często, w czasie moich streamów zadajecie mi pytania w stylu: "Hej, mam II kategorię i 1400 elo. Jaką książkę powinienem przerabiać?". Ciężko jest odpowiedzieć na takie pytanie w kilku zdaniach. Dlatego zdecydowałem się stworzyć ten artykuł.

Musicie mieć na uwadze, że moje propozycje będą mocno subiektywne. Nie prowadziłem żadnych badań oceniających poziom danej książki. Wszelkie sugestie opierają się na moich doświadczeniach z daną publikacją.

Dla tych kąpanych w gorącej wodzie - przeczytajcie do końca przed zamówieniem którejś książki (polecam zerknąć na koniec wpisu)

Jak czytać książki szachowe?

Pierwsza i najważniejsza rzecz - jeżeli jesteś zainteresowany wchłonięciem wiedzy i zrobieniem postępu to NIE czytaj książek szachowych, tylko je przerabiaj! Potraktuj je jako zbiór zadań z rozwiązaniami.

W jaki sposób należy pracować z książką? Niezbędne są trzy rzeczy:

• szachownica (od biedy może być wirtualna)
• spokój
• czas

Przed zabraniem się za trening zawsze daj znać domownikom, że teraz jesteś zajęty oraz wyłącz wszystkie "przeszkadzacze" (telefon, telewizor). 

W trakcie treningu ustawiaj wszelkie diagramy na szachownicy i przed sprawdzeniem komentarzy autora najpierw sam przemyśl daną pozycję i spróbuj wykombinować jakieś posunięcie.

Tylko tyle i aż tyle - pamiętaj - dobry trening to aktywny trening (sam się wysilasz, a nie biernie przyjmujesz komentarze autora).

Skoro już wiemy jak należy trenować teraz czas dowiedzieć się co należy trenować.

Książki polecane dla zawodników o rankingu -1000

Jeżeli Twój ranking na chess.com jest poniżej 1000 to oznacza, że jesteś na samym początku swojej kariery szachowej. Być może znasz już wszystkie reguły, może nie (bicie w przelocie?!). Dlatego zanim przystąpisz do czytania czegokolwiek przyjrzyj się podstawowym zasadom.

Gdzie możesz je znaleźć? Dosłownie wszędzie:

• chess.com/lessons (jeżeli znasz angielski)
• youtube

Przyznam, że nie znam żadnej książki przedstawiającej zasady od totalnego zera. Zapewne dlatego, że te zasady są banalnie proste. Kupowanie książki nie ma sensu, skoro zasady można łatwo poznać w internecie.

Jeżeli jesteś pewny znajomości zasad gry to polecam:

• "Kurs szkolenia szachistów na III kategorię" - Goleniszczew. Jest to książka, która opisuje wszelkiego rodzaju podstawy podstaw: zasady gry w debiucie, matowanie, podstawowe motywy, podstawowe końcówki. Jest to świetny punkt wyjścia dla początkujących.
• "Combinative Motifs" - M.Blokh. Jest to pierwsza książka szachowa jaką zakupiłem i po 13-tu latach dalej służy mi dobrze! Nie przejmuj się, że nie ma polskiego tłumaczenia. Znajdziesz tam jedynie zadania taktyczne i rozwiązania do zadań. Powinieneś zainteresować się tymi które mają 1-2 gwiazdki.
• alternatywą do "Combinative Motifs" jest internet - np.na chess.com znajdziesz dziesiątki tysięcy zadań do rozwiązania.

https://www.amazon.com

Jestem przekonany, że sumienne przerobienie tych publikacji pozwoli Ci dobić do rankingu +/- 1200-1300.

Jeżeli chcesz nauczyć swoje dziecko gry w szachy to bardzo polecam książkę "Królestwo Szachów". Jest to świetna pozycja napakowana dziesiątkami ciekawych historii i pozycji szachowych. Idealny punkt wyjścia, żeby rozkochać dziecko w 64 polach!

Książki polecane dla zawodnika o rankingu 1000-1400

Jeżeli mieścisz się w tym przedziale to najpewniej zrobiłeś już sporo zadań i zagrałeś kilkadziesiąt (kilkaset?!) partii w swoim życiu. Tutaj podejdziemy bardziej szczegółowo.

Niestety nie mam dla Ciebie dobrej wiadomości, brak znajomości języka angielskiego będzie sporą przeszkodą. Nasz, polskojęzyczny rynek jest mały i dlatego niewiele wydawnictw decyduje się na tłumaczenie książek/pisanie po polsku.

Liczenie wariantów:

• "Combinative Motifs" - M.Blokh - tak, po raz kolejny to samo! Nie ma co ukrywać, zawodnik na tym poziomie nie będzie w stanie trenować rozbudowanych algorytmów liczenia wariantów. Osobiście polecam przerabiać zadania z poziomów 1-3 (lub w internecie), ale z zapisywaniem rozwiązań na kartce i wybieraniem posunięć kandydujących. Taki trening pozwoli pomału ogarniać motywy kombinacyjne oraz podstawy liczenia wariantów. Więcej o posunięciach kandydujących znajdziesz - TUTAJ
• "Woodpecker Method" - A.Smith & Hans Tikkanen - słyszałem świetne opinie na jej temat. Jednak nie przerabiałem i ciężko mi ocenić poziom tej książki. 

Strategia:

• "Kurs szkolenia szachistów na II kategorię" - Goleniszczew. Jest to kolejna część kursu. Według mnie zawiera całą masę przydatnego materiału. Osobiście uważam, że dział o liczeniu wariantów nie wyjaśnia nic. Natomiast zagadnienia strategiczne są omówione dosyć szczegółowo i zrozumiale. Minusem tej książki jest to, że rozwiązania są podane pod diagramami...
• "Mój system" - Aron Nimzowitsch. Świetny podręcznik strategii szachowej dla początkujących. Zawiera omówione podstawowe pojęcia i najważniejsze zagadnienia. Jeżeli jesteś ambitnym zawodnikiem to lepiej wybrać tę książkę, zamiast kursu - jest bardziej obszerna

Debiuty:

• "Szybki kurs debiutów" - Jerzy Konikowski, Jan Piński. - nie jest to wybitna encyklopedia debiutowa, zdarzają się błędy merytoryczne. Jednak uważam, że na tym poziomie debiuty nie są najważniejsze i ta książka w zupełności wystarczy. Oczywiście nie należy jej przerabiać od A do Z. Musisz wybrać tylko te warianty, które zamierzasz grać w partiach.
• Kursy w formie video - oczywiście tego rodzaju kurs nigdy nie dorówna książce poświęconej danemu wariantowi. Z prostej przyczyny, w ciągu kilkugodzinnego nagrania nie da się przedstawić wiedzy z kilkuset stron. Takie publikacje mają jednak swój plus - do nagrania autorzy wybierają tylko najnajważniejsze informacje - a takie wystarczą na tym poziomie

Przykład z mojej twórczości o przyspieszonym smoku (jest to pierwszy rozdział kursu):

Końcówki:

• "Kurs szkolenia szachistów na II kategorię" - Goleniszczew. Znajdziesz tam dwa działy o końcówkach, które są niezłe (ale bez szału!).
• Rozdziały o końcówkach - "Fundamentals - Artur Yusupov (są to pierwsze 3 tomy). Jeżeli zależy Ci na dokładniejszym zgłębieniu tematu to te książki są dla Ciebie. Niestety rozdziały o podstawach końcówek są rozsiane po pierwszych trzech częściach serii. Mogę śmiało polecić ten zakup, bo rozdziały "niekońcówkowe" też z pewnością Ci się przydadzą, aczkolwiek są one na ciut wyższy poziom (polecę je dla zawodników 1400-1800).
• "Teoria i praktyka końcówek szachowych cz.I" i cz.2 - A Panczenko. Jest to świetna książka (2 części), opisuje pozycje, które należy znać na pamięć, ale też pozycje "z gry praktycznej". Minusem jest to, że nie ma podziału na poziom gry i znajdziecie tam wiedzę dla początkującego, ale też dla kandydata na mistrza.

Atakowanie:

• "Kurs szkolenia szachistów na II kategorię" - Goleniszczew. Polecam szczególnie ze względu na pierwsze 6 lekcji, które doskonale omawiają podstawy ataku na króla przeciwnika (zależnie od tego gdzie ten król się znajduje).

Książki polecane dla zawodników 1400-1800

Jak widzisz, im wyższy poziom, tym więcej materiału do przerobienia. Jest to normalna sprawa, bo aby robić coraz większe postępy trzeba włożyć coraz więcej pracy!

Liczenie wariantów:

• "Myśl jak arcymistrz" - Kotow. (Raczej dla zawodników, którzy mają bliżej do 1800 niż do 1400) Sam miałem przyjemność przerabiać tę publikację od A do Z. Spora część prezentowanych tam metod jest przestarzała. Ale warto poznać "starodawne" podejście do szachów, w tym do liczenia wariantów.
• "Fundamentals" i "Beyond the basics" - Artur Yusupov. Rozdziały na temat liczenia wariantów są świetne (tak jak wszystkie inne!). Po raz kolejny minusem jest to, że są one rozsiane po kilku tomach. Jest to spora wada tej serii, ale i tak z czystym sumieniem polecam te książki!
• "Combinative Motifs" - M.Blokh
• "Woodpecker Method" - A.Smith & Hans Tikkanen

taniaksiazka.pl

Gra strategiczna:

• "Fundamentals" i "Beyond the basics" - Artur Yusupov.
• "Tajemnice gry pozycyjnej" - Jacob Aagaard. Książka napisana przez jednego z najlepszych publicystów szachowych naszych czasów. W tej pozycji autor omawia "co robić, kiedy w pozycji nie ma taktyki".
• "Ocena pozycji i planowanie" - Max Euwe. Osobiście nie miałem tej książki w rękach, ale słyszałem dużo, dobrych opinii.

Zawodnik znajdujący się w tym przedziale rankingowym jest w stanie z powodzeniem zdobywać wiedzę samodzielnie, dlatego polecam buszować w internecie!

• kanał chess.com - Polska - mnóstwo treningowych nagrań oraz arcymistrzowskich analiz wybitnych partii.

• mój, prywatny kanał - trochę luźniejsze podejście do szachów. Znajdziesz tutaj analizy, ale też zabawne momenty ze streamów.

Debiuty:

• kursy wideo ze spisaną teorią - na tym poziomie debiuty zaczynają mieć znaczenie. Nie warto kupować 300-stronicowej encyklopedii o partii włoskiej. Na tym poziomie to się nie przyda. Natomiast przy wyborze kursu warto zwrócić uwagę, czy autor oferuje spisaną teorię. Jeżeli tak, to ta publikacja jest odpowiednia na ten poziom.
• "Szybki kurs debiutów" - Jerzy Konikowski, Jan Piński. Na ten poziom ta wiedza nie wystarczy. Można jednak być sprytnym i spisać teorię danego wariantu, a potem rozwinąć ją na podstawie aktualnych partii arcymistrzów, które znajdziecie np.tutaj

Przykładowe opracowanie teorii debiutu (z mojego artykułu o obronie francuskiej):

• "Beyond the basics" - Artur Yusupov. Są to części 4-6.
• "Teoria i praktyka końcówek szachowych cz.I" i cz.2

Atakowanie:

• "Agresywne szachy cz.I i cz.2" - Jacob Aagaard. Polecam tę publikację zawodnikom, którzy są bliżej 1800 niż 1400  Jest to dosyć wymagająca książka, ale ultraciekawa i pouczająca. Podoba mi się przede wszystkim jej format (na początku rozdziału zawsze są zadania do później przedstawionych partii) oraz styl pisania autora.

https://www.szachowo.pl

Książki polecane dla zawodników z przedziału 1800-2100

Tak jak zapewne zauważyliście mam kilku ulubionych autorów  Myślę, że część z Was już się spodziewa jakie książki zaraz zobaczy.

"Pump up your rating" - Axel Smith. Książka o pracy nad wszystkimi aspektami szachowego rzemiosła. Mogę szczerze powiedzieć, że pochłonąłem ją w jakieś 2-3 tygodnie. Interesujący styl i mnóstwo wartościowych porad!

Liczenie wariantów:

• "Calculation" - Jacob Aagaard. Absolutnie fenomenalna publikacja. Autor daje nam podręcznik wypełniony po brzegi świetnymi przykładami. Jestem w trakcie przerabiania tej książki i mogę dodać, że nie będzie lekko. 1 pozycja rozwiązywana w 30 minut to norma, a skuteczność na poziomie 50% można uznać za sukces. Niemniej ta publikacja jest punktem wyjścia do zdobywania jakichkolwiek "wyższych" tytułów szachowych.

Gra strategiczna:

• Części 4-9 kursu Artura Yusupova (wymieniony wcześniej). Oczywiście materiału jest cała masa, więc przerobienie tych książek to miesiące jeśli nie lata, ale warto. Ogromnym plusem jest fakt, że do każdego rozdziału są dobrane zadania. Aktywny trening to dobry trening!
• "Positional Play" - Jacob Aagaard. Łatwo zauważyć, że jestem sporym fanem tego autora. Lekki styl komentowania, wnikliwe analizy i pomocne algorytmy myślenia. Po prostu świetna publikacja!
• Dodatkowo polecam (w ciemno!) inne książki Aagaarda z serii "Grandmaster Preparation". Niestety nie przerobiłem (jeszcze!) wszystkich, więc ciężko mi coś więcej o nich powiedzieć.

google.pl

Debiuty:

• Quality Chess - tutaj nie da się jednoznacznie odpowiedzieć. Zależy jaki debiut Cię interesuje. Osobiście mogę zagwarantować, że książki debiutowe tego wydawnictwa stoją na najwyższym poziomie. Warto budować swoje opracowania na podstawie ich publikacji, ponieważ wszystkie warianty sprawdzają z silnikiem! Jeszcze się nie zawiodłem na tej firmie.

Końcówki:

• Części 4-9 kursu - Artur Yusupov. 
• "Teoria i praktyka końcówek szachowych cz.I" i cz.2 - A Panczenko.
• "Endgame Play" - Jacob Aagaard. Jest to książka, która opisuje praktyczne podejście do końcówek. Nie ma tam wyjaśnionych teoretycznych pozycji. Natomiast znajdziecie tam mnóstwo pouczających przykładów z partii.

Atakowanie:

• "Attack and Defence" - Jacob Aagaard. Nie przerabiałem, ale mam w planach

To już wszystko co dla Was przygotowałem. Nie piszę jakie książki polecam na 2200+, gdyż nie do końca wiem. Ale jak już będę wiedział to dopiszę!

Osobiście korzystam od lat ze sklepu szachowego Sunrise - jest to jeden z największych w Europie, a znajduje się koło mojego Lublina!

Z kodem "dawidszachuje" macie 10% zniżki na cały asortyment (książki, szachownice, zegary i wiele innych) - LINK

A jaką książkę Ty byś dodał w którejś rubryce? Może są jakieś inne źródła wiedzy? Napisz w komentarzu!

Dla niektórych numeracja książek Yusupova może być myląca, dlatego wyjaśniam:

1. The Fundamentals - "Build up your chess"
2. The Fundamentals - "Boost your chess"
3. The Fundamentals - "Chess evolution"
4. Beyond the Basics - "Build up your chess"
5. Beyond the Basics - "Boost your chess"
6. Beyond the Basics - "Chess evolution"
7. Mastery - "Build up your chess"
8. Mastery - "Boost your chess"
9. Mastery - "Chess evolution"