Bicie w przelocie
Bicie w przelocie to jedna ze specjalnych zasad szachowych, które mogą zaskoczyć mniej doświadczonych graczy. Warto dobrze poznać tę zasadę, aby nie zdziwić się, gdy ktoś zastosuje ją na szachownicy!
- Czym jest bicie w przelocie?
- Historia bicia w przelocie
- Przykłady bicia w przelocie w partiach
- Sprawdź się
- Podsumowanie
- Lekcja wideo
Czym jest bicie w przelocie?
Bicie w przelocie to specjalny sposób na zbicie piona przeciwnika. "En passant" to francuskie określenie, które tłumaczy się jako "w przelocie", co bardzo dobrze oddaje sposób działania tego ruchu.
Piony mogą zazwyczaj zbijać tylko te bierki, które znajdują się na ukos przed nimi na sąsiedniej linii. Pion przesuwa się na pole, na którym znajdowała się zbita bierka i staje na jej miejscu.
W przypadku bicia w przelocie, sprawa wygląda jednak nieco inaczej. Ten rodzaj bicia jest jedynym w szachach, w którym bierka, która wykonuje bicie nie ląduje na tym samym polu, na którym stała jej ofiara.
Aby wykonać ten rodzaj bicia, trzeba wyobrazić sobie, że pion przeciwnika poruszył się tylko o jedno pole. Należy wówczas przesunąć swojego piona o jedno pole do przodu po przekątnej i postawić na tej samej linii, na której znajduje się pion przeciwnika, a następnie usunąć jego piona z planszy.
Jest kilka reguł, które mówią o tym, kiedy wolno wykonać bicie w przelocie:
- Pion, który chce zbić w przelocie musi znajdować się na 4. (w przypadku czarnych) lub 5. linii (w przypadku białych).
- Pion, którego chcemy zbić w przelocie musiał wykonać ruch o dwa pola do przodu i znaleźć się bezpośrednio obok naszego piona.
- Bicie w przelocie może być wykonane tylko przy pierwszej możliwej okazji (tj. od razu po ruchu piona przeciwnika o 2 pola). Jeśli gracz nie zdecyduje się na bicie w przelocie w najbliższym ruchu, wówczas taka możliwość przepada.
Bicia w przelocie nie można stosować na żadnej innej linii oprócz 4. (dla czarnych) i 5. (dla białych). Innym przypadkiem, w którym bicie w przelocie nie jest dozwolone, jest sytuacja, w której pion przeciwnika znajdzie się tuż obok naszego piona, ale po wykonaniu dwóch pojedynczych ruchów zamiast jednego ruchu o 2 pola do przodu.
Aby wyjaśnić te zasady, posłużymy się poniższymi przykładami.
Zapis bicia w przelocie jest taki sam, jak każdego innego bicia (można do zapisu dodać litery e.p. - en passant). Należy jednak pamiętać, że należy zapisać pole, na którym nasz pionek wylądował, a nie to, na którym znajdował się pionek, który został zbity. Poniższy diagram pokazuje, jak wygląda bicie w przelocie zapisane w postaci 3.exd6:
Historia bicia w przelocie
Zasada bicia w przelocie jest ściśle powiązana z inną zasadą, która została stworzona dawno temu, aby uczynić szachy bardziej interesującymi. W dawnych czasach pionki mogły poruszać się tylko o jedno pole do przodu. Aby przyspieszyć rozgrywkę, zmodyfikowano ruchy pionków: mogły one poruszyć się o dwa pola, gdy opuszczały swoje pola początkowe.
Wraz ze zmianą ruchów pionków zmieniła się jednak również dynamika gry. Wolny pionek daje graczowi, który go posiada, ogromną przewagę. Ponieważ jednak pionek mógł już w pierwszym ruchu przesunąć się o dwa pola, łatwiej było wyrabiać wolne piony.
Wolny pion to przestępca, który powinien być trzymany pod kluczem. Łagodne środki, takie jak nadzór policyjny, nie są wystarczające.
— Aron Nimzowitsch
Zasadę bicia w przelocie wprowadzono po to, aby zapobiec tak radykalnej zmianie dynamiki gry. Zasada ta uniemożliwiała graczom wyrabianie wolnych pionów przez zwykłe wskoczenie swoim pionem na pole obok pionka przeciwnika. Dzięki temu, gra w szachy stała się jeszcze bardziej emocjonująca.
Przykłady bicia w przelocie w partiach
Bicie w przelocie można spotkać w wielu partiach arcymistrzów. Poniżej znajdują się dwa przykłady partii, w których słynni szachiści skorzystali z tej zasady.
W pierwszej partii pomiędzy GM Magnusem Carlsenem i GM Loekiem van Welym, Carlsen zbił piona przeciwnika w przelocie.
Drugi przykład to bardzo niezwykła i rzadka sytuacja, w której bicie w przelocie doprowadza do mata. Taka sztuka w partii udała się Gunnarowi Gundersenowi:
Sprawdź się
Teraz nadszedł czas, abyście sprawdzili swoją wiedzę na temat bicia w przelocie w praktyce. Spójrzcie na poniższe diagramy i wykonajcie bicie w przelocie, jeśli taki ruch jest dozwolony, albo przesuńcie swojego piona do przodu, jeśli uznacie, że bicie w przelocie nie jest dozwolone.
Test 1: Czarne właśnie przesunęły swojego piona z pola 'd6' na 'd5'. Zbij czarnego piona w przelocie, jeśli jest to ruch dozwolony, lub przesuń swojego piona na pole 'e6', jeśli bicie w przelocie jest nielegalne.
Test 2: Czarne przesunęły swojego pionka z pola 'e7' na 'e5'. Czy można wykonać bicie w przelocie? Zbij w przelocie czarnego piona, jeśli jest to legalne posunięcie, lub przesuń swojego piona na pole 'f6', jeśli bicie w przelocie nie jest możliwe.
Test 3: Czarny pion przesunął się z pola 'e7' na 'e6', lądując tuż obok Twojego piona. Wykonaj bicie w przelocie, jeśli jest ono legalne, lub przesuń swojego piona na pole 'f7', jeśli bicie w przelocie jest niemożliwe.
Podsumowanie
Poznanie zasady bicia w przelocie sprawi, że przeciwnik nie będzie mógł Was zaskoczyć w trakcie gry. Może to również uchronić Was przed utratą materiału i dać Wam więcej możliwości w ataku.
Lekcja wideo
Czytanie artykułów to świetny sposób na naukę, ale lekcja wideo może pomóc Wam jeszcze bardziej! Poniżej przedstawiamy lekcję wideo na temat zasady bicia w przelocie.
