Izolowany pion hetmański

Izolowany pion hetmański to pewien rodzaj pionka, który warto znać, ponieważ koncept ten jest obecny w wielu różnych debiutach. W poniższym artykule poznasz najważniejsze informacje na jego temat.

Oto, co należy wiedzieć o izolowanym pionie hetmańskim:

• Czym jest izolowany pion hetmański?
• Dlaczego zapoznanie się z konceptem izolowanego piona hetmańskiego jest ważne?
• Debiuty, w których pojawia się izolowany pion hetmański
• Podsumowanie

Czym jest izolowany pion hetmański?

Izolowany pion hetmański (ang. IQP – isolated queen’s pawn) to pion izolowany (inaczej izolak) znajdujący się na linii d. Tego typu pion nie może liczyć na wsparcie ze strony innych pionów swojego koloru i nie może być częścią łańcucha pionowego, ponieważ na sąsiednich liniach (w tym przypadku mowa o liniach c i e) nie ma już żadnych innych pionów. Poniżej przedstawiona jest pozycja, w której izolowany pion hetmański białych znajduje się na polu d4:

Jak widać, izolowany pion hetmański na polu d4 nie może uzyskać wsparcia ze strony innych pionów i nie jest też częścią łańcucha pionowego. Poniżej znajduje się kolejny przykład pozycji z izolowanym pionem hetmańskim, która powstała przez zagranie głównego wariantu obrony Tarrascha, po ruchach 1.d4 d5 2.c4 e6 3. Sf3 Sf6 4.g3 c5 5.cxd5 exd5 6.Gg2 Sc6 7.Sc3 Ge7 8.0-0 0-0 9.dxc5 Gxc5:

W powyższej pozycji to czarne muszą zmierzyć się z faktem posiadania izolowanego piona hetmańskiego na polu d5 i podobnie jak w pierwszym przykładzie omawiany pion jest izolowany, co znaczy, że nie może liczyć na wsparcie ze strony innych pionów.

Co ważne, sam fakt posiadania przez danego gracza izolowanego piona hetmańskiego nie sprawia, że jego pozycja jest automatycznie gorsza. Powyższa pozycja ilustruje też, że w zamian za zaakceptowanie słabości w strukturze pionowej w postaci izolowanego piona hetmańskiego, czarne mają znacznie ułatwiony rozwój, a wszystkie ich figury mogą zająć strategiczne pozycje i biorą aktywny udział w grze.

Dlaczego zapoznanie się z konceptem izolowanego piona hetmańskiego jest ważne?

Izolowane piony hetmańskie są istotne, ponieważ pojawiają się w wielu debiutach. Stanowią ważny element pozycji, w których występują, a także oferują niezliczone możliwości w grze środkowej dla obu stron. Niektórzy wolą być w posiadaniu izolowanego piona hetmańskiego, podczas gdy inni wolą grać przeciw niemu.

Zawodnicy preferujący pozycje ze słabością w postaci izolowanego piona hetmańskiego liczą na potencjalne zalety, jakie przynosi. W skrócie chodzi o to, że gracz mający izolowanego piona hetmańskiego posiada większą ilość przestrzeni na planszy i ma lepsze perspektywy na atak.

W poniższej pozycji, która pochodzi z rozegranej w 2000 r. partii pomiędzy byłym mistrzem świata GM-em Vladimirem Kramnikiem i GM-em Robertem Huebnerem, widać, że białe w sprzyjającej dla siebie pozycji z izolowanym pionem hetmańskim mają duże szanse na przeprowadzenie groźnego ataku po ruchu 13.Hd3:

Przewaga przestrzeni białych jest dość znaczna, a bateria skierowana w stronę czarnego króla, którą tworzą białopolowy goniec i hetman, stanowi bardzo nieprzyjemną groźbę. Nic więc dziwnego, że Kramnik wygrał tę partię zaledwie 14 ruchów później:

Jak wspomnieliśmy wcześniej, niektórzy zawodnicy wolą grać przeciw izolowanemu pionowi hetmańskiemu. W takim przypadku ich celem jest zablokowanie piona na linii d, zaatakowanie go i, ostatecznie, zbicie. Taką właśnie strategię udało się zrealizować GM-owi Anatoly’emu Karpovowi w czwartej partii meczu o mistrzostwo świata z 1996 r., w której zmierzył się z GM-em Gatą Kamskim. Oto pozycja po ruchu Karpova 21…Gd5:

W przedstawionej powyżej pozycji czarne spisały się na medal, blokując izolaka i atakując go. Warto podkreślić, że im więcej figur znika z planszy, tym trudniej jest obronić izolowanego piona, ponieważ ma on mniej obrońców. W omawianym przykładzie Karpov zdołał wygrać nie tylko izolowanego piona hetmańskiego, ale również całą partię:

Nieważne, czy wolisz pozycje z izolowanym pionem hetmańskim po swojej stronie planszy, po stronie przeciwnika, czy też cieszą Cię obydwa te scenariusze, to jednak faktem jest, że rozumienie tego typu pozycji jest niezwykle istotne. Spójrzmy teraz na niektóre debiuty, w których można spotkać izolowanego piona hetmańskiego.

Debiuty, w których pojawia się izolowany pion hetmański

Jak wspomnieliśmy wcześniej, istnieje cały szereg debiutów prowadzących do pozycji z izolowanym pionem hetmańskim. Są to przede wszystkim debiuty, które otwiera ruch d4, takie jak m.in. gambit hetmański, obrona Nimzowitscha czy też obrona Tarrascha.

Jednak izolak pojawia się nie tylko w debiutach, do których prowadzi ruch d4. Pozycja z izolowanym pionem hetmańskim może powstać również z wielu otwarć pionem z linii e. Należą do nich m.in. obrona sycylijska, obrona Caro-Kann i obrona francuska. Spójrzmy teraz w jaki sposób w niektórych z tych debiutów można uzyskać pozycję z izolowanym pionem na linii d.

W wariancie Tarrascha w obronie francuskiej czarne mogą doprowadzić do pozycji z izolowanym pionem hetmańskim po ruchach: 1.e4 e6 2.d4 d5 3.Sd2 c5 4.exd5 exd5 5.Sgf3 Sc6 76.Gb5 Gd6 7.dxc5 Gxc5:

W wariancie Panova-Botvinnika w obronie Caro-Kann białe mogą otrzymać następującą pozycję z izolakiem po ruchach: 1.e4 c6 2.d4 d5 3. exd5 cxd5 4.c4 Sf6 5.Sc3 e6 6.Sf3 Gb4 7.cxd5 Sxd5:

Ostatnim przykładem otwarcia pionem z linii e, które może doprowadzić do pozycji z izolowanym pionem hetmańskim, jest wariant Ałapina w obronie sycylijskiej. Białe zostają z izolakiem po ruchach: 1.e4 c5 2.c3 d5 3.exd5 Hxd5 4.d4 Sf6 5.Sf3 Gg4 6.Ge2 e6 7.h3 Gh5 8. 0-0 cxd4 9.cxd4:

Jak widać, nie jest ważne jaki debiut się wybierze. Przed pozycjami z izolowanym pionem hetmańskim nie ma ucieczki, ponieważ pojawiają się one w niemal każdym repertuarze debiutowym.

Podsumowanie

Teraz wiesz już m.in. czym jest izolowany pion hetmański, dlaczego poznanie go jest ważne i w jakich debiutach się pojawia! Jeśli potrzebujesz więcej informacji na temat izolowanego piona hetmańskiego, zapoznaj się z tą rewelacyjną lekcją, przeczytaj artykuł autorstwa IM-a Jeremy'ego Silmana lub artykuł GM-a Bryana Smitha.