Terminy szachowe
Szachy 960

Szachy 960

Czy znudziła Ci się nauka wariantów w debiutach i chcesz po prostu nacieszyć się grą w szachy? Jeśli tak, to szachy 960 to bardzo dobry wybór!  


Bobby Fischer
Zwolennikiem szachów 960 był Bobby Fischer. Zdjęcie: Wikipedia.

Co to są szachy 960?

Szachy 960 (nazywane też szachami Fischera albo szachami losowymi) to wariant szachów, którego gorącym zwolennikiem był legendarny arcymistrz i były mistrz świata Bobby Fischer.

To, co najbardziej odróżnia ten wariant od zwykłych szachów jest początkowe ustawienie bierek. Piony stoją na tych samych miejscach, co zwykle (białe piony na 2. linii, a czarne na 7.), natomiast figury lekkie (skoczkigońce) oraz ciężkie (wieże, królhetman) ustawiane są w półlosowy sposób na pierwszej i ostatniej linii.

Chociaż istnieją inne wersje szachów losowych, w szachach 960 istnieją specjalne zasady dotyczące sposobu umieszczania lekkich i ciężkich figur na szachownicy. Mają one na celu zapewnienie dynamiki regularnej rozgrywki szachowej i zapobiegają sytuacji, w której jeden z graczy rozpoczyna grę ze zdecydowaną przewagą nad drugim.

Chcę żeby nadal była to zwykła gra w szachy, jednak wprowadzenie zmiany polegającej na zmianie pozycji wyjściowych figur sprawi, że nie będzie się ona sprowadzać jedynie do zapamiętywania wariantów i wcześniejszego przygotowania, jak ma to miejsce dzisiaj.


— GM Bobby Fischer

Liczba 960 w nazwie tego wariantu pochodzi od liczby wszystkich możliwych pozycji początkowego ustawienia figur, z uwzględnieniem pewnych ograniczeń, które obowiązują przy rozstawianiu figur na szachownicy. To właśnie z tego powodu Fischer był przekonany o tym, że ten wariant stanie się przyszłością szachów - według Amerykanina, szachy straciły swój smak, ponieważ do każdej partii można się zawczasu przygotować. Ten wariant oferuje jednak zupełnie inne podejście do gry, ponieważ nie da się wcześniej przewidzieć, w jakim ustawieniu znajdą się bierki na początku partii, co w znaczny sposób utrudnia, a nawet uniemozliwia zawodnikom jakiekolwiek wcześniejsze przygotowanie.

One of Chess960 starting positions.
To jedna z przykładowych pozycji początkowych w szachach 960.

Z powodu tak dużej liczby możliwych pozycji początkowych, zawodnicy nie mogą uczyć się żadnych wariantów debiutowych, żeby uzyskać przewagę nad swoim przeciwnikiem. Gra od początku opiera się na kreatywności, znajomości ogólnych zasad szachowych oraz liczeniu wariantów.

W 2019 roku odbyły się pierwsze oficjalne mistrzostwa świata w szachach 960 zorganizowane przez FIDE we współpracy z Chess.com. Pierwszym w historii mistrzem świata w szachach 960 został Amerykanin GM Wesley So.

Nepomniachtchi vs. So - FIDE World FR Chess Championship 2019.
Nepomniachtchi vs. So podczas Mistrzostw Świata FIDE w Szachach Fischera w 2019 roku. Zdjęcie: Lennart Ootes.

Jak grać w szachy 960?

Zasady gry w szachy 960 są praktycznie takie same, jak w przypadku normalnej odmiany szachów. Partię wygrywa gracz, który zamatuje swojego przeciwnika albo jeśli jego przeciwnikowi skończy się czas. Partia może się również zakończyć remisem lub poddaniem się jednego z zawodników.

Jedyne zasadnicze różnice pomiędzy tymi dwoma wariantami gry, to początkowe ustawienie bierek oraz sposób wykonywania roszady.

Szachy 960 to dobry wariant, który może też pomóc w zwykłej grze w szachy. Jeśli wczujesz się w niego i nie będziesz dążył jedynie do uzyskania pozycji znanych z normalnej wersji szachów, to wtedy ten wariant na pewno pomoże ci w poprawieniu swojej orientacji na szachownicy.
— GM Levon Aronian

Ustawienie figur

Żeby zachować naturalną dynamikę gry, przy ustawianiu figur obowiązują pewne ograniczenia. Są one wyszczególnione na poniższej liście:

  • Figury białych muszą być ustawione na pierwszej linii, a czarnych - na ósmej.
  • Pozycja białych musi być lustrzanym odbiciem pozycji czarnych. Na przykład, jeśli biały hetman znajduje się na polu 'a1', wówczas czarny hetman musi znajdować się na polu 'a8'.
  • Obydwa gońce każdego gracza muszą być umieszczone na polach o przeciwnych kolorach.
  • Król musi znajdować się pomiędzy dwiema wieżami. To oznacza, że król nigdy nie rozpocznie partii na polu 'a1' lub 'h1' (w przypadku białych) albo 'a8' lub 'h8' (w przypadku czarnych).
Chess960 starting position.
Inny przykład pozycji początkowej.

Roszada w szachach 960

W szachach 960 zasady wykonywania roszady są w zasadzie takie same, jak w normalnych szachach. Każdy gracz będzie mógł wykonać w partii roszadę, jeśli będą spełnione poniższe warunki:

  • Król i wieża wykonują swój pierwszy ruch w partii.
  • Żadne pole, przez które musi podczas roszady przejść król nie jest atakowane przez przeciwnika.
  • Wszystkie pola między królem a wieżą (zarówno w pozycji wyjściowej, jak i docelowej) są puste.

Jeśli warunki wykonania roszady są spełnione i dany gracz będzie chciał ją wykonać w swojej partii, musi pamiętać o tym, że król i wieża po wykonaniu roszady będą zajmować pola, które zajmowaliby po roszadzie w normalnej wersji szachów. Oznacza to, że aby wykonać roszadę w szachach 960, trzeba znać zasady wykonywania roszady w zwykłej odmianie szachów.

Po pierwsze, trzeba rozróżnić skrzydło królewskie od skrzydła hetmańskiego. Nazewnictwo tych dwóch obszarów na szachownicy nie zmieni się nawet wtedy, gdy hetman i król będą ustawieni po innej stronie, niż zwykle. Skrzydło królewskie zawsze znajduje się po prawej stronie zawodnika grającego białymi, natomiast skrzydło hetmańskie - po lewej.

King side and queen side.

Teraz, gdy wiesz już, co to są skrzydła hetmańskie oraz królewskie, możemy zobaczyć dwie końcowe pozycje króla i wieży po wykonaniu dwóch rodzajów roszad.

Roszada na skrzydle królewskim (nazywana również "krótką roszadą")

Roszada na skrzydle hetmańskim (nazywana również "długą roszadą"):

Jeśli zapamiętasz te pozycje, wówczas robienie roszady w szachach 960 będzie bardzo proste. Po prostu bierzemy króla i stawiamy go na takim miejscu, na jakim znalazłby się po wykonaniu normalnej roszady.

Ponieważ król i wieże są na początku ustawione na losowych pozycjach, na pierwszy rzut oka roszada może się nam wydawać nieco dziwna. Czasami zdarza się, że król i wieża po prostu zamienią się miejscami, czasami ruch wykona tylko król, itd. Nie martw się, to normalne. Najważniejsze aby zapamiętać, że król i wieża po roszadzie zawsze muszą znaleźć się w takim miejscu, w którym znaleźliby się po wykonaniu normalnej roszady w zwykłej partii.

Na Chess.com bardzo łatwo jest wykonać poprawną roszadę. Wystarczy jedynie przeciągnąć króla na miejsce wieży w kierunku, w którym chcemy taką roszadę wykonać. Spójrzcie na dwa poniższe przykłady.

W taki sposób na Chess.com wykonuje się roszadę krótką:

Castling king side.

A w taki sposób wykonujemy roszadę długą:

Castling queen side.


Jak stać się dobrym graczem w szachach 960?

Nauka samych zasad obowiązujących w szachach 960 to dopiero początek przygody z tym wariantem. Jeśli chcesz podnosić swoje umiejętności w tym zakresie i zacząć wygrywać ze swoimi przeciwnikami, zachęcamy do obejrzenia filmu (wersja w j. ang.) nagranego przez IM Daniela Renscha, z którego możecie dowiedzieć się więcej na temat zasad oraz strategii gry w szachy 960!

Jak na Chess.com zagrać w szachy 960 z komputerem?

Jeśli chcesz zagrać w szachy 960 z komputerem, to strona Chess.com nadaje się do tego idealnie! Możesz wybrać siłę gry komputera, a także włączyć tryb gry z trenerem, dzięki czemu jednocześnie poprawisz swoje ogólne umiejętności gry w szachy.

Poniżej znajdziesz krótką instrukcję, która pomoże Ci zagrać w szachy 960 z komputerem.

1) Najedź kursorem myszy na pozycję w menu "Graj" po lewej stronie ekranu, a następnie wybierz opcję "Komputer".

Play Chess960 against the computer.2) Po prawej stronie ekranu znajduje się lista dostępnych komputerowych botów (jak widzisz, w serwisie Chess.com mamy ich naprawdę sporo!), z których należy wybrać swojego przeciwnika.

Play Chess960 against the computer.3) Kliknij "Wybierz", a następnie poszukaj opcji "Niestandardowe".

Play Chess960 against the computer.4) Po przewinięciu fragmentu strony na sam dół znajdziesz rozwijaną listę zatytułowaną "Typ", z której należy wybrać opcję "Szachy 960". Potem wystarczy już kliknąć przycisk "Graj".

Play Chess960 against the computer.

Jak na Chess.com zagrać w szachy 960 z innymi użytkownikami?

Na Chess.com bardzo łatwo można zagrać w szachy 960 ze swoimi znajomymi lub innymi użytkownikami naszego serwisu! Najprościej można to zrobić przechodząc na naszą stronę z wariantami szachowymi, a później z menu po prawej stronie wybrać opcję "More" (więcej), a następnie "Common" (popularne) - wówczas na liście pojawi się opcja "Szachy 960".

Play Chess960 Online on Chess.com.
Zagraj w szachy 960 na Chess.com!

Podsumowanie

Szachy 960 to ciekawy i zabawny wariant gry w szachy, zwłaszcza jeśli chcemy uniknąć teoretycznej gry w debiucie. To również świetny sposób na zwiększenie swoich umiejętności taktycznych oraz strategicznych, ponieważ to właśnie na nich opiera się gra w tym wariancie. Już teraz stwórz wyzwanie w wariancie szachów 960 i rozpocznij zabawę na Chess.com!

A może chcesz zagrać w jeszcze inny wariant szachów na Chess.com? Jeśli tak, kliknij w poniższy przycisk!

Play chess variants on Chess.com!

Poznaj więcej terminów szachowych