En Genç Satranç Yıldızları

Dört yaşındaki Misha Osipov'un bir büyükustayı mağlup ettiği haberi kısa sürede tüm dünyaya yayıldı. Açık farkla bir dünya rekoru olmalı. Pek çokları ufak Misha'nın bir gün dünya şampiyonu olacağına dair eminler.

O halde satranç tarihinin en büyük dehasının gelişimine tanıklık etme şansımız olacak mı?

Bu sonuca varmak için çok aceleci olmazdım, çünkü "kaderinde büyük başarılar yazılmış" genç satranç oyuncularına dair çok fazla hikaye biliyorum. Bunun en yakın zamandaki örneklerinden birisi Nicholas Nip'in hikayesi. Mart 2008'de, ABDSF internet sitesinde gelmiş geçmiş en genç ustaya dair bir hikaye yayınladı. Sadece 11 yıl 11 ay yaşındayken gıptayla bakılan bu unvana uzanan Nicholas, böylece aynı zamanda Hikaru Nakamura'nın yaklaşık olarak on yıldır kırılamayan rekorunu geride bırakıyordu!  

Anında parlayan şöhreti Nicholas'ı, o dönemin en gözde TV programlarından "Regis ve Kelly"'ye kadar taşıdı.

ABD'deki satranç topluluğu bu durumu büyük bir heyecanla karşıladı. Esasında bunun sebebi basitti: bu çocuk Hikaru'nun rekorunu kırdığına göre, Nakamura 2.0 yolda olmalıydı! Haberi paylaşan makalenin altında yazılan yorumlara bir göz atın: "Satrancın geleceği bu genç adamda," "Nicholas Nip Aranıyor," vb.

Bu arada, son yorum gişe rekorları kıran 1993 yapımı film "Masum Hamleler" filmine atıfta bulunuyor (Orijinal adı: Searching for Bobby Fischer). İşin garip tarafı, Nicholas Nip ile dünya satranç eski şampiyonu muazzam Bobby Fischer arasında gerçekten de ortak noktalar var. Her ikisi de en büyük zaferleri esnasında satrancı bıraktı. Evet, doğru okudunuz. 10 yaşındaki oyuncu satrancı bıraktı ve ABDSF websitesine göre 2008'den beri bir tane bile hesaplamalara dahil maç yapmamış!

Nicholas'ın gücüne dair bir fikir edinmeniz için oynadığı son maçlardan birisini paylaşıyorum:

Tüm zamanların en çok yankı uyandıran çocuk satranç dehalarından birisi de Ernest Kim olmuştu.1950'lerin sonunda her yerde onun ismi vardı. Sovyetler Birliği'nde çekilen bir belgesele konu olmuştu (0:30'dan başlıyor).

Oyuncunun resmi, o zamanların en itibarlı satranç dergisine kapak olmuştu:

Resmin altındaki yazı şöyle: "Taşkent Öncü Sarayı. 6 yaşındaki üçüncü kategori oyuncusu Ernest Kim, ikinci kategori oyuncusu Khurshid Muratov ile oynuyor. Koçları G. Shakh-Zade izliyor."

Taşkent ustası Birbrager'in 1961'de yazdığı kitabında Ernest Kim bir yıldız olarak anlatılıyordu. İşte sizlere, kitabın "Beş yaşındaki şampiyonlar" isimli kısmında yer alan bir resim

Resmin altındaki yazı şöyle: "Genç Ernest'e karşı oynamak kolay değil!"

Burada heyecanı gerçeklerden ayrıştırabilmek zor. Veritabanlarında bulabileceğiniz karşılaşmalar da bu kafa karışıklığını artırıyor. Siz de kendiniz karar verin:

Bu karşılaşmanın 1953'te, yani Ernest Kim'in doğduğu yıl oynandığı söyleniyor! Ayrıca siyahların oynama şekli, efsanevi bir Sovyet büyükustası karşısında güçlü bir konumdan beraberlik elde edilmesi de sizi şaşırtabilir. Kesinlikle üçüncü kategori oyuncusu gibi durmuyor çünkü o zamanların üçüncü kategorisi günümüzün ABDSF 1500 kuvvet puanı civarına denk gelecek bir seviye. 

Bu ve başka pek çok tutarsızlık, insanların Ernest Kim'in aslında var olup olmadığını, veya Sovyet propagandasının bir ürünü olup olmadığını sorgulamasına yol açtı. Ernest Kim adında son derece yetenekli bir çocuğun gerçekten doğduğuna dair sizleri temin edebilirim. Ernest'i asla şahsen görmemiş olsam da, Ernest Kim'in "Sovyetler Birliği'nde Satranç" dergisinin kapağında yer almasından 20 yıl sonra Taşkent Öncü Sarayı'nda bulundum. Ernest Kim ile aynı etkinliklere katılan pek çok oyuncu ve hoca tanıyordum. Zamanında Ernest Kim üzerinde oluşan heyecan furyasına bir son verilmesini rica eden bir yazı yazan son derece sert bir usta olan Mamadzhon Mukhitdinov tarafından bazı durumlarda bir araba dolusu laf işitmiştim. O makalesinde hızlı gelen ünün yetenekli bir çocuğu şımartabileceğine dair uyarılarda bulunuyordu. Maalesef görünen o ki çocuğun başına gelen şey, tam da bu oldu, zira Ernest Kim'in satranç dünyasından niye kaybolduğu ve şu anda nerede olduğu bilinmiyor.

Bu arada, Birbrager'in yukarıda bahsettiğim kitabında geçen üç çocuğun hikayesinin izini sürmek epey keyifli oldu. En çok heyecan yaratan oyuncu Ernest Kim olmuştu ama yazar daha sonra başka bir genç satranç dehası Gregory Barenboym'un gelecekteki başarılarını betimliyordu. Son olarak Birbrager, Özbekistan'ın Almalık şehrindeki, beş yaşındayken satranç notasyonu bilen yetenekli bir çocuktan bahsediyor. Üç yaşından itibaren çocuğun satranç oynadığını düşünürseniz büyük bir sürpriz değil. O çocuğun ismi de Georgy Agzamov.

Her bir simin etrafındaki heyecan tufanının, daha sonraki başarılarına ters orantılı etki ettiğini görebilirsiniz. Ernest Kim satranç dünyasından tamamen kaybolurken, Gregory Barenboym güçlü bir aday usta olmayı başardı (O sıralarda ABDSF 2200 kuvvet puanı gibi düşünebilirsiniz). Henüz genç bir oyuncuyken onu mağlup etmeyi başardığım için çok gururlandığımı hatırlıyorum! Ama tabii ki satrançta en başarılı olan Georgy Agzamov oldu! Orta Asya'dan ilk büyükusta olmakla yetinmeyen oyuncu, pek çok uluslararası turnuvadan galip ayrıldı ve kendine özgü oyun tarzıyla çok tanınmış bir oyuncu haline gelmeyi başardı.

Takma ismi "клещ" (Rusça'da mayt böcekçikleri anlamına geliyor), Büyükusta Adams'ın takma ismi "örümcek" ile oldukça benzer. Maalesef Georgy Agzammov'un satranç kariyeri trajik ölümü sebebiyle sona erdi.

Şimdi Misha Osipov'a geri dönelim.

Fotoğraf: Chess.com/Maria Emelianova.

Kırdığı rekorlardan birisi kesinlikle kendi üzerinde oluşturduğu büyük heyecan ve yankı. Günümüzün kitlesel medya araçları ve internetin de etkisiyle, Ernest Kim'i çok geride bıraktı. Eğer ebeveynleri ve hocaları bu küçük çocuğu aşırı şöhretten koruyabilirse, büyük bir satranç oyuncusu olabilir. Öbür türlü yanarak, alevini tüketen bir başka genç satranç yıldızına dönüşebilir.