Meydan Okuyucuyu Tanıyın: Ding Liren

2023 FIDE Dünya Şampiyoası, Kazakistan'ın Astana şehrinde 7 Nisan - 1 Mayıs arasında oynanacak. Bu unvan maçı, sıradaki dünya şampiyonunun kim olduğunu belirleyecek—GM Ian Nepomniachtchi (Nepo) ve GM Ding Liren. 

2021'de Nepo'yu GM Magnus Carlsen'e karşı oynadığı maç sırasında tanıdık. (Carlsen Nepo'yu ikna edici şekilde yendi; ama 2023'te unvanını savunmamaya karar verdi.) Ne var ki, pek çok satrançsever Ding'in satrancın ölümsüzlüğüne bu kadar yaklaştığı inanılmaz yolculuğunu pek az biliyor.

Bu meydan okuyucu hakkında bilmeniz gereken her şeyi bu yazıda bulabileceksiniz:

• Tek Adım
• Dâhi Çocuk
• Çin Satranç Şampiyonu ve Büyükusta
• Nepo ile İlk Karşılaşma
• Dünya Şampiyonluğu Adayı
• Olası Halef
• Ayrık Piyon
• İyi Talih
• Daha Fazlasını mı İstiyorsunuz?

Tek Adım

Ding Liren, 24 Ekim 1992'den Çin Halk Cumhuriyeti'nin güneydoğusunda Zheijand'da bulunan Wenzhou şehrinde doğmuştur. Şehrin resmî sitesine göre, "Wenzhou tarihten gelen dış ticaret merkezi olma özelliğini bugün de korumaktadır. Dağlık bir bölgededir ve tarihi boyunca ülkenin geri kalanında biraz izole kalmıştır, bu da yerel kültürü ve dili komşu bölgelerden çok farklılaştırmıştır." Wenzhou aynı zamanda çok zengin bir satranç kültürü ve tarihine sahiptir.

1995'te satranç efsanesi GM Viktor Korchnoi, Wenzhou'ya gelerek Dünya Kadınlar Şampiyonlarından GM Xie Jun ile bir maç yapmıştır. Bu maç, yer anlamda o kadar çok heyecan yarattı ki Çin, Wenzhou'yu “Satranç Şehri” ilan etti. Ertesi yıl, Ding'in ebeveynleri çocuklarını kralların oyununu öğrenmesi için yerel bir satranç kulübüne yazdırdı. Bu tek adım çocuklarının 2023 FIDE Dünya Şampiyonasına giden binlerce kilometrelik yolunun başlangıcıydı.

Wenzhou Satranç Federasyonunda, Ding efsanevi bir satranç koçu olan Chen Lixing. Wenzhou'dan yetişen pek çok satranç dahisini mentörlük yaptı. Aralarında 2001'de GM Alexandra Kosteniuk'u yenerek Çin'in ikinci dünya kadınlar satranç şampiyonu GM Zhu Chen'i yendi. Ayrıca, bu isimler arasında Çin'in ilk büyükustası GM Ye Rongguang da bulunuyor.  Chen Lixing’in formasyon yıllarındaki rehberliği, Ding'in uzun dönemli satranç gelişimine büyük katkıs oldu.

Dâhi Çocuk

Ding’in en erken turnuva başarısı Li Chengzhi Kupası'nda geldi, bu turnuva Çin'in ulusal gençler satranç yarışmalarına denkti. Yaz ve kış okul tatillerinde Ding Çin'in diğer eyaletlerinden gelen en iyi çocuklarına karşı yarıştı. Oldukça iyi oynadı ve kendi ya grubunun şampiyonluklarını defalarca kazandı. Bu güçlü performansları Ding'in sıradaki Çinli süper yeteneği statüsünü de pekiştirmiştir.

Ding, yaş gruplarında dünyanın en güçlü rakiplerine karşı da hemen başarılı oldu. 2003 ve 2004'te Ding, 10 Yaş Altı ve 12 Yaş Altı Dünya Yaş Grupları Şampiyonalarında birinciliği paylaştı. Ne var ki, her iki turnuvada da eşitlik bozmayla ikinciliği paylaştı. Ding, bu dönemde unutulmaz şekilde genç GM Wesley So'ya karşı parlak bir hücum partisi kazandı.

Çin Satranç Şampiyonu ve Büyükusta

Ding'in tartışmasız yıldızlaştığı turnuva Mayıs 2009'da oynanan Çin Satranç Şampiyonasıydı. 12 oyunculu turnuvada aralarında  GM Wang Hao, GM Bu Xiangzhi, geleceğin Dünya Kadınlar Şampiyonu Hou Yifan'ın da bulunduğu pek çok kuvvetli büyükusta vardı. Henüz, yalnızca 16 yaşında olan ve 2458 ELO'su bulunan Ding satranç dünyasını bu şampiyonayı kazanarak şok etti. Bu sarsıcı performansıyla tarihin en genç Çin Şampiyonu oldu. Ayrıca bu performansıyla büyükusta olması için gereken üçüncü ve son normunu da aldı.

Nepo ile İlk Karşılaşma

Ağustos 2009'da Rusya ve Çin, Rusya'nın Soçi kentinde bir dostluk maçı oynadılar. O dönemde, Nepo 19, Ding 16 yaşındaydılar. Maç sırasıda iki hızlı satranç ve iki yıldırım oyunu oynadılar. Çin Şampiyonu Rus rakibine tüm oyunları kaybetti. Her ne kadar bir dostluk maçı olsa da Ding'in için acı verici bir yenilgi oldu. (13. denemesinde, neredeyse 10 yıl sonra Ding'i ilk defa yenmeyi başardı.)

Dünya Şampiyonluğu Adayı

Ding, Çin Şampiyonluğunu 2011 ve 2012'de ikinci ve üçüncü kez kazandı. Ayrıca tarihte ilk altın madalya kazanan (Çin kadınlar takımı o noktada zaten 4 defa altın madalya kazanmıştı) Çin 2014 Satranç Olimpiyatı takımının anahtar bir parçasıydı. Ding'in başarısı 2017 itibariyle Çin sınırlarını aştı ve dünya elitleri arasında iz bırakmaya başladı.

Ding, 2017 Moskova Grand Prix Turnuvasında aralarında GM Shakhriyar Mamedyarov ve GM Hikaru Nakamura'nın da aralarında olduğu güçlü satranççıların önünde zafere ulaştı. Daha da önemlisi, Ding ilk defa Adaylar Turnuvasına 2017 FIDE Dünya Kupası finaline yükselerek katılma hakkı elde etti. Dünya Kupası performansını gösterirken çeyrek finalde GM Richard Rapport'a ve yarı final de So'ya karşı etkileyici galibiyetler aldı. GM Levon Aronian finali kazandı; ama Ding yine de ikinci olarak Adaylar Turnuvasına katılma hakkı elde etti.

Olası Halef

Ding'in Adaylar Turnuvasına ilk katılımı olan 2018 edisyonu başarılı olduysa da GM Fabiano Caruana parlak bir performansla birinci olup meydan okuyucu oldu. Ding ise, eski dünya şampiyonu GM Vladimir Kramnik, GM Alexander Grischuk, So, ve Aronian'ın önünde dördüncü oldu. Turnuvada Caruana dahil yenilgisiz tek oyuncuydu.

Ding, Adaylar'daki güçlü performansıyla kazandığı ivmeyi daha büyük meydan okumalara taşımaya çalışıyor. Birleşik Devletler'e 2019'da seyahat ederek Saint Louis'deki Sinquefield Kupasına katıldı. Aralarında Dünya Şampiyonu Magnus Carlsen'in de olduğu dünyanın en kuvvetli satranççılarla beraber oynadı.

Son derece dikkate değer bir performansla Carlsen ile birinciliği paylaştı ve iki oyuncu hızlı satranç ve yıldırım eşitlik bozması oynadılar. Hızlı satrançtaki her iki oyunu da berabere yapan Ding, Carlsen'ie arkasından gelen yıldırım oyunlarında yenerek birinci oldu. Bu inanılmaz başarısı üzerine, Ding'i pek çok otorite Carlsen'in tahtının halefi olarak gösterdi. Sanki Ding'in önünde dağ olsa duramayacak gibiydi.

Final moments of blitz game 2 pic.twitter.com/8uT9I3xj0r

— Grand Chess Tour (@GrandChessTour) August 29, 2019

"İkinci yıldırım oyununun son anları: pic.twitter.com/8uT9I3xj0r"

— Grand Chess Tour (@GrandChessTour) 29 Ağustos 2019

Ayrık Piyon

Ding 2019 FIDE Dünya Kupası'nda da ikinci oldu. 2020 Adaylar Turnuvasına katılmaya hak kazandı ve başta bu turnuvanın da 16 Mart-4 Nisan 2020 tarihleri arasında düzenlenmesi planlanmıştı. Ding, bir sonraki meydan okuyucu olma yolunda favori gösteriliyordu; ancak bir anda her şey tersine döndü.

Ding, kariyerinin en önemi turnuvasına katılmadan önce sekundant ekibinden uzaklaşarak karantinaya girmek ve yalnız hazırlanmak zorunda kaldı. Ding, ayrıca Rusya'nın Yekaterinburg şehrinde düzenlenen turnuvaya çok erken gelerek kendisini yarışma başlamadan önce iki hafta karantinaya almak zorunda kaldı. Ding, hiç de sürpriz olmayan şekilde Adaylar Turnuvasının ilk iki turunda kaybetti ve bu sıradaki Dünya Şampiyonluğu Maçına çıkma şanslarını az çok bitirdi.

Ding, uzun süre Çin'in dışına çıkamadı ve 2022 Adaylar Turnuvasına katılım döngüsüne katılamadı. Ne var ki son dakikada bir boşluk, FIDE'nin GM Sergey Karjakin'i Etik Kuralları ihlal etmesi nedeniyle diskalifiye etmesi üzerine doğdu. Kurallara göre Karjakin'in yerine katılamayan en yüksek reytingli oyuncu Karjakin'in yerine dahil edilecekti. Bu da o sırada 2799 FIDE Elo'suyla Ding'di. Çin Satranç Federasyonunun da desteğiyle asgari oyun şartını yerine getiren Ding, İspanya'nın Madrid şehrindeki Adaylar Turnuvasına katılma hakkı elde etti.

İyi Talih

Carlsen'in, beşinci kez unvanını savunmama yönündeki nihai kararı Adaylar Turnuvasının önemini artırdı. Sadece ilk sırayı değil, ilk iki sırayı elde etmek önemliydi. Nepo, turnuvayı domine etti ve Adaylar'ı ikinci kez üst üste kazandı. Ne var ki, ikinci sıra mücadelesi birkaç oyuncu arasında yoğun bir şekilde yaşandı. Nihayetinde, her şey Ding ile Nakamura arasındaki son tur mücadelesinde belli oldu.

Nakamura'ya aldığı bu dramatik galibiyet, Ding'in turnuvayı ikinci sırada bitirmesini sağladı ve Nepo'ya karşı 2023 FIDE Dünya Şampiyonası bileti almasını sağladı!