Satranç Oyunlarınızda Bunu Yapmayın

Satrançta tecrübesiz oyuncuların iyi ya da kötü hamle olup olmadığına bakmaksınız şah çekmeyi sevdikleri bir sır değil.

Daha da kötüsü, her zaman rakiplerine şah çektiklerini de bildiriyorlar. Galiba bu onların güçlü ve havalı hissetmelerini sağlıyor. Gerçekte ise bu rakibin kalesine saldırarak rakibi "dikkatli ol, kalen saldırı altında!" şeklinde uyarmak kadar aptalca.

Bir insan neden bunu yapar ki?

Rakibiniz eğer uyarmamış olsaydınız kalesini uyumuş olabilirdi! Bunu şah çekme sırasında söyleyebilirsiniz, çünkü rakibiniz şahını uyuyamayacağından bu biraz farklı bir durum. Öncelikle, aslında uyuyabilir! Yıldırım satrançta rakibinizin şahını almak tamamen kurallara uygun.

Ancak normal bir turnuva oyununda, şahınızın şah çekme altında olmadığını farketmemek dramatik sonuçlara yol açabilir. Bazen bu oyunu kaybetmekten bile beter!

Aşağıdaki oyunu inceleyin:

Bu konumda, ünlü Sovyetler büyükustası Alexander Kotov 28. 0-0-0 oynadı! İlk başta Boris Spassky için kelimeler kifayetsiz kalmıştı, çünkü Büyükusta Gibi Oyna adlı çok satanlar listesindeki kitabın yazarı bir büyükusta gibi oynamamıştı.

En sonunda, Spassky şunu şöyledi "Alexander Alexandrovich, bu kurallara uygun bir hamle değil!"

Kitaplarından birinde, Kotov bu olayı hatanın onun kazanan konumunu berbat etmediğini ve kurallara uygun 28.Şf1 hamlesinden sonra kısa sürede kazandığını söyleyerek aktardı. Ancak, Kotov'a göre, bu oyunun en büyük sonucu onun en iyi satranç yıllarının geride kaldığını ve satrançtan emekli olma zamanının geldiğini düşünme zamanının geldiğini anlaması olduğuydu.

Birçok durumda, kaçmış bir şah çekme hemen oracıkta bir mağlubiyetle sonuçlanabilir. İşte şahit olduğum oyunlardan birisi:

Neden Anatoly Karpov 54. Ve7?? oynar ki? Bu konumdaki en saçma hamle gibi görünüyor. Eminim cevabı siz de biliyorsunuz!

Evet, her iki taraf da zaman sıkışması içerisindeydi, açarak şahı kaçırdı ve kurallara aykırı bir hamle oynadı, 54. Ve6. Dokunulan taşı oynama zorunluluğu nedeniyle, veziri oynamak zorundaydı. İşin garip yani, oldukça saçma görünen 54. Vd7! hamlesini oynasaydı bile, 54...Kxd7 55. Şg6 oynayarak oyunu kurtarabilirdi.

Benzer bir olay, uzun yıllar önce okul satrancı turnuvalarımdan birinde yaşanmıştı. Tüm maçın kaderini berliyecek olan bir oyunda, doğal olarak her iki takımın oyuncuları da satranç tahtasının etrafını çevirmişti. Her iki taraf da zaman sıkışması yaşarken, oyun tamamen çılgın bir konuma ulaştı.

Siyah taşlarla oynayan karşı takımda yer alan çocuk, güzel bir kombinezon bulmuştu ancak ne yazık ki burada ufak bir kusur vardı. Oyun şu şekilde devam etti:

Burada, Siyah zaman kontrolünden önceki son hamlesini oynadı: 2...Ff2 çifte şah ve sessizlik toplu bir şok olma sesi ile bozuldu. Çocuk bariz bir şekilde mutluydu çünkü 2.Şd2 Ve1+ 3. Şxd3 Ve3 şahmat varyantı tamamen zorlayıcı görünüyordu!

Ne yazık ki, zafer anı pek uzun sürmedi çünkü takımımızın tüm oyuncuları bağırmaya başladı, "Bu kurallara aykırı bir hamle!"

Gerçekten de, 2...Ff2 gerçekten de muhteşem ama ne yazık ki kurallara aykırı bir hamleydi, dolayısıyla oyun 2...Ff2 hamlesinden önceki konuma döndü. Siyah 2... Vxg8 oynamaya çalıştığında, hemen dokunulan taşı oynama hamlesi hatırlatıldı ve bu nedenle filiyle şah çekişe karşı savunma yapmak için kurallara uygun tek hamlesi vardı.

Veziri kaybedeceğini anlaması üzerine, çocuk neredeyse ağlamaya başlayacaktı ancak bunu yapmak için zamanı yoktu çünkü her iki taraf da zaman sıkışması yaşıyordu. Böyle oyun şu şekilde devam etti:

Zaman kontrolü aşıldıktan sonra, takımımızın oyuncusu nefes alma fırsatı buldu ve yüzünde kocaman bir gülümseme ile Siyah'ın vezirini aldı. Bu sırada, rakibi turnuva salonunu terketti ve yaklaşık 10 dakika sonra kırmızı, şişmiş gözlerle geri döndü. Hemen bir hakem ona hamlesini yazması gerektiğini ve oyunun ertelendiğini söyledi. Çocuğun hemen terketmesini bekliyorduk ama yine de hamlesini yazdı.

Bu maçta kutlama yapıyorduk çünkü fazladan bir vezir ve kale ile oyunun sonucu oldukça barizdi, ancak antrenörümüz o kadar da mutlu görünmüyordu. Antrenörümüz bizlere konumun o kadar da net olmadığını, Siyah'ın bazı tehditleri olduğunu açıkladı.

Bunu kendiniz yargılayın:

Böylesine büyük bir materyal avantajına rağmen kolay bir kazanç bulamamış olmamız oldukça rahatsız ediciydi, ancak bu durum çocuklardan birinin hüzünlü bir sesle şunu sormasıyla daha da kötüleşti:"En azından beraberemiz var mı?"

Bu çılgınlık fazladan vezire ve kaleye rağmen bir berabere yolu bulmada başarılı olmamadığımızda yeni bir seviyeye çıktı! Saatler süren analizin sonunda karar oldukça acı vericiydi: Beyaz kaybediyordu.

Durum üzerinde beyin fırtınası yapmaya başladık. Berabere teklif etme önerisi rakibin evde yaptığı analizden sonra konumda neler olup bittiğini bileceğinden ötürü reddedildi. Ardından, çocuklardan bir tanesi her zaman Riga'da yaşayan amcasının komşusunun Mikhail Tal olmasıyla övünen takım arkadaşımız Alex'e yaklaştı.

—Amcanı arayabilir misin böylece konum hakkında Tal'ın tavsiyesini alabilir? 

—Çıldırdın mı?

—Yani, Tal çılgın konumları sever. Ayrıca, bu tek şansımız. 

Kibarca (belki de o kadar da kibarca değil) sıkıştırmalardan sonra, Alex akşam amcasını arayacağını söyledi, bu nedenle biz de bir mucize olmasını bekliyorduk. Ertesi sabah Alex'ten hiçbir ses çıkmadı ve oyunun tekrar başlayacağı zaman da hızla yaklaşıyordu.

Oyunun başlamasından bir saat önce, Alex'in bize doğru koştuğunu ve sadece bir söz bağırdığını gördük: "Berabere!"

Gerçekten de, "sihirbaz" takma adına sadık kalan Tal, muhteşem bir berabere bulmuştu. Bunu siz bulabilir misiniz?

Beyaz'ın berabere yapmak için bütün taşlarını vermek zorunda olması muhteşemdi. Sadece bir piyon için bir vezir, bir kale ve bir fili değişmenin bu denli zor olması daha da muhteşemdi!

Umarım bu küçük hikaye sizleri bu makalenin ana fikrinden uzaklaştırmamıştır: Asla şah çektiğinizi söylemeyin!