Makaleler
Bütün Dünya Satranç Şampiyonları

Bütün Dünya Satranç Şampiyonları

NathanielGreen
| 95 | Satranç Oyuncuları

Satranç tarihinde yalnızca 20 oyuncu resmî dünya şampiyonu unvanını elde etmiş olup, aralarından 16'sı da "klasik" unvanı almıştır. İstisnalar olmakla birlikte klasik şampiyonu çoğunlukla halihazırdaki şampiyonla ona meydan okuyan aday arasında oynana bir ikili maçlar belirlemiştir. Her şampiyon unvanını kaybedene kadar unvanını korduğu için çizgisel bir tarih akışı olmuştur.

1993-2006 arasında unvan şampiyon ve meydan okuyucu Uluslararası Satranç Federasyonu, FIDE'yi terk ettiklerinden ikiye bölünmüştür. Bu 13 yılda, altı oyuncu FIDE Dünya Şampiyonu unvanını taşımıştır. Bu altı isimden ikisi aynı zamanda klasik şampiyonlardı.

Aşağıda dünya şampiyonları tablosunun yanı sıra bu tüm zamanların en büyük oyuncularının hem fotoğrafları hem de haklarında kaleme alınmış kısa paragrafları görebilirsiniz.

Klasik Dünya Şampiyonları

# Oyuncu Adı-Soyadı Tarihler Maç Galibiyeti Kazandığı Yıllar
1 Wilhelm Steinitz 1886-94 4 1886, 1889, 1890, 1892
2 Emanuel Lasker 1894-1921 6 1894, 1896, 1907, 1908, 1910*, 1910
3 Jose Raul Capablanca 1921-27 1 1921
4 Alexander Alekhine 1927-35, 1937-46 4 1927, 1929, 1934, 1937
5 Max Euwe 1935-37 1 1935
6 Mikhail Botvinnik 1948-57, 1958-60, 1961-63 5 1948t, 1951*, 1954*, 1958, 1961
7 Vasily Smyslov 1957-58 1 1957
8 Mikhail Tal 1960-61 1 1960
9 Tigran V. Petrosian 1963-69 2 1963, 1966
10 Boris Spassky 1969-72 1 1969
11 Bobby Fischer 1972-75 1 1972
12 Anatoly Karpov 1975-85 3# 1975d, 1978, 1981, 1984#
13 Garry Kasparov 1985-2000 6 1985, 1986, 1987*, 1990, 1993, 1995
14 Vladimir Kramnik 2000-07 3 2000, 2004*, 2006**
15 Viswanathan Anand 2007-13 4 2007t, 2008, 2010, 2012**
16 Magnus Carlsen 2013-present 5 2013, 2014, 2016**, 2018**, 2021

Notlar: t - Turnuva zaferi. * - Berabere biten maçın neticesinde unvanını korumuştur. ** - Hızlı satranç/yıldırım eşitlik bozmaları ile unvanını korumuştur. # - Maç resmî olarak sonuçlandırılmadan durdurulmuştur. d - Hükmen.

FIDE Dünya Şampiyonları (1993-2006)

# Oyuncu Adı-Soyadı Tarihler Maç Galibiyeti Kazandığı Yıllar
1 Anatoly Karpov 1993-99 3 1993, 1996, 1998
2 Alexander Khalifman 1999-2000 1 1999k
3 Viswanathan Anand 2000-02 1 2000k
4 Ruslan Ponomariov 2002-04 1 2002k
5 Rustam Kasimdzhanov 2004-05 1 2004k
6 Veselin Topalov 2005-06 1 2005t

Notlar: k - Nakavt (eleme) turnuva zaferi (64+ oyuncu). t - Standart Turnuva Zaferi (<8 oyuncu).

Klasik Dünya Şampiyonları (1886-günümüz)

Wilhelm Steinitz (1886-94)

Wilhelm Steinitz

Fotoğraf: Wikimedia.

Steinitz çoğu zaman "konumsal satrancın babası" olarak kabul edilir. 1886'da düzenlenen ilk resmî dünya satranç şampiyonluğu maçında Johannes Zukertort'u yendi.

Yıl Sonuç Rakip
1886 G Johannes Zukertort
1889 G Mikhail Chigorin
1890 G Isidor Gunsberg
1892 G Mikhail Chigorin
1894 M Emanuel Lasker
1896 M Emanuel Lasker

Emanuel Lasker (1894-1921)

Emanuel Lasker

Fotoğraf: Alman Federal Arşivi.

Lasker, oldukça pratik bir oyuncu olup, tarihte en uzun süre dünya şampiyonu kalan isimdir. 1894'te Steinitz'ten devraldığı unvanı 1921'e kadar korumuştur.

Yıl Sonuç Rakip
1894 G Wilhelm Steinitz
1896 G Wilhelm Steinitz
1907 G Frank Marshall
1908 G Siegbert Tarrasch
1910 G* Carl Schlechter
1910 G David Janowsky
1921 M Jose Raul Capablanca

Jose Raul Capablanca (1921-27)

Jose Raul Capablanca

Photo: Wikimedia.

Capablanca, bir satranç dehası olup, gelmiş geçmiş en iyi oyunsonu oyuncularındandı. Lasker'i 1921'de 4-0 yenerek Dünya Şampiyonu oldu. 1916-24 yılları arasında Capablanca turnuvalarda +40 =23 -0 skoru yaptı, bu da en uzun süre yenilgisi gitme rekorudur.

Yıl Sonuç Rakip
1921 G Emanuel Lasker
1927 M Alexander Alekhine

Alexander Alekhine (1927-35, 1937-46)

Alexander Alekhine

Fotoğraf: Wikimedia.

Atak stili ve derin kombinezonlarıyla tanınan Alekhine, unvana sahipken hayatını kaybeden tek dünya şampiyonudur. 1927'de bir sürpriz yaparak Capablanca'yı devirirken, 1946'daki ölümüne kadar 1935-37 arasındaki ara dönem hariç unvanını korumuştur.

Yıl Sonuç Rakip
1927 G Jose Capablanca
1929 G Efim Bogoljubov
1934 G Efim Bogoljubov
1935 M Max Euwe
1937 G Max Euwe

GM Max Euwe (1935-37)

Max Euwe

Fotoğraf: Wikimedia.

Euwe, 1935'te sürpriz bir sonuçla Alekhine'i yendi. Bu tarihe kadar tek Hollandalı Dünya Şampiyonu olup 1950'de FIDE'nin bu unvanı vermesiyle bu ülkenin ilk büyükustasıdır.

Yıl Sonuç Rakip
1935 G Alexander Alekhine
1937 M Alexander Alekhine

GM Mikhail Botvinnik (1948-57, 1958-60, 1961-63)

Mikhail Botvinnik

Fotoğraf: Harry Pot/Hollanda Ulusal Arşivi, CC.

İlk büyük Sovyet Satranççı olup onların 30 yıl boyunca en başarılı temsilcisiydi. Botvinnik daha sonra üç farklı dünya şampiyonuna da koçluk yapmıştır: Karpov, Kasparov ve Kramnik.

Botvinnik, dünya şampiyonluğunu bir turnuvada kazanan ilk isim, bu turnuva da FIDE'nin Alekhine'in hayatını kaybetmesi üzerine düzenlediği bir turnuvaydı. Tarihin bir başka cilvesi de kendisinin daha sonra hiçbir maçta unvanını doğrudan kazanamamış olmasıdır: 1951 Maçında, GM David Bronstein ve 1954 Maçında Smyslov'a karşı oynadığı maçların her ikisi de 12-12 biterken, dönemin kuralları şampiyonun beraberlik durumunda unvanı korumasına olanak tanıyordu. 1957 ve 1960'ta unvanını kaybettikten sonra maçların anlaşmalarında bulunan rövanş maddesi Botvinnik'e 1958 ve 1961'te tekrar unvan maçına çıkma şansı verirken, kendisi her iki maçı da kazandı.

Yıl Sonuç Rakip
1948 1. Turnuvadaki 5 rakibi
1951 G* David Bronstein
1954 G* Vasily Smyslov
1957 M Vasily Smyslov
1958 G Vasily Smyslov
1960 M Mikhail Tal
1961 G Mikhail Tal
1963 M Tigran Petrosian

GM Vasily Smyslov (1957-58)

Vasily Smyslov
Fotoğraf: Harry Pot/Hollanda Ulusal Arşivleri, CC.

Smyslov, önceden bir unvan maçını kaybettikten sonra Dünya Şampiyonluğunu kazanan tarihteki ilk oyuncudur. Çok sağlam stili onu yenmesi çok güç bir oyuncu haline getirdi ve her ne kadar Botvinnik'e karşı oynadığı üç maçtan yalnızca birisini kazanmış olsa da bu maçlarda toplam skorda rakibine karşı üstündür (34.5-33.5).

Yıl Sonu Rakip
1954 M* Mikhail Botvinnik
1957 G Mikhail Botvinnik
1958 M Mikhail Botvinnik

GM Mikhail Tal (1960-61)

Mikhail Tal

Fotoğraf: Harry Pot/Hollanda Ulusal Arşivleri, CC.

Tal, Dünya Şampiyonu olduğunda 23 yaşındaydı ve o zaman gelmiş geçmiş en genç şampiyondu. Smyslov sağlamdı, Tal ise dinamikti ve hem hesap hem de sezgi gerektiren oldukça karmaşık fedalarla biliniyor. Tal de Smyslov gibi Botvinnik unvan maçını rövanş maçında geri almadan önce unvanını bir yıl korudu. Tal, çoğu zaman alkol ve sigara kullanması nedeniyle şiddetlenen böbrek problemlerinden dolayı hastaneye yatmak zorunda kalsa da parlak bir oyuncu olarak kariyerine devam etti ve 55 yaşında 1992 yılında hayatını kaybetti.

Yol Sonuç Rakip
1960 G Mikhail Botvinnik
1961 M Mikhail Botvinnik

GM Tigran Petrosian (1963-69)

Tigran Petrosian
Fotoğraf: Harry Pot/Hollanda Uluslar Arşivleri, CC.

Büyük bir profilaktik savunma ustası olan Petrosian, tarihte Botvinnik'in şampiyonluk devrini tamamen bitirmiş oyuncu olarak geçmiştir. Alekhine ve Karpov dışında birden çok defa unvanını geri alan üçüncü isimdir.

Yıl Sonuç Rakip
1963 G Boris Spassky
1966 G Boris Spassky
1969 M Boris Spassky

GM Boris Spassky (1969-72)

Boris Spassky

Fotoğraf: Rob Croes/Hollanda Ulusal Arşivleri, CC.

Spassky, her tür konumu kazanabilen evrensel bir oyuncuydu. Şah Gambiti oynayan son dünya şampiyonuydu ve bu açılışla pek çok parlak oyun kazandı. Petrosian'ı 1966'da devirmeyi başaramazken, 1969'da tekrar unvan maçı yapmaya hak kazandı; ama bu kez maçta zafere ulaştı. 

Yıl Sonuç Rakip
1966 M Tigran Petrosian
1969 G Tigran Petrosian
1972 M Bobby Fischer

GM Bobby Fischer (1972-75)

Bobby Fischer

Fotoğraf: Hollanda Ulusal Arşivleri, CC.

Fischer satranç tarihini en muhteşem zirve performanslarından birisine 1969-72 yılları arasında tek bir berabere bile vermeden üst üste 20 galibiyet alarak imza attı. 1970 İnterzonalinin son yedi oyunu başlayan bu seri, GM Mark Taimanov'a Adaylar Çeyrek Finalindeki 6-0'lık zafer ve GM Bent Larsen'i aynı skorla yendiği yarı finalle devam ederken yanı sıra Petrosian'a karşı Adaylar Finalinde oynadığı ilk oyunla birlikte tamamlanmaktadır. O maçı da 6,5-2,5 kazanırken, Spassky'i de unvan maçında 12,5-8,5 yenerek Dünya Şampiyonu olur.

Üç yıl sonra unvanını savunmayı reddetti ve ömrünün son 36 yılında bir ciddi maç ve hiç turnuva oynamadan 208'de 64 yaşında hayatını kaybetmiştir.

Yıl Sonuç Rakip
1972 G Boris Spassky
1975 M(h) Anatoly Karpov

GM Anatoly Karpov (1975-85)

Anatoly Karpov

Fotoğraf: R.C. Croes/Hollanda Ulusal Arşivi, CC.

Karpov, satranç tarihinin en büyük dehalarından birisidir. Her ne kadar hükmen dünya şampiyonu olan tek isim olsa da, şampiyon olduğu dönem oldukça aktif bir oyuncuydu ve pek çok turnuva kazanarak dünyanın en iyi satranççısı olduğu iddiasını ortaya koyuyordu.  Ayrıca unvanını belki de pek çokları tarafından tarihte dünya şampiyonu olamamış en büyük oyuncu olarak gösterilenGM Viktor Korchnoi'a karşı da iki defa savundu.

Yıl Sonuç Rakibi
1975 G(H) Bobby Fischer
1978 G Viktor Korchnoi
1981 G Viktor Korchnoi
1984 N/A Garry Kasparov
1985 M Garry Kasparov
1986 M Garry Kasparov
1987 M* Garry Kasparov
1990 M Garry Kasparov

Karpov ayrıca 1993'ün başından itibaren unvanın bölündüğü dönemde , GM Jan Timman'ı yenerek FIDE Şampiyonu oldu. Bu unvanı 1999'a kadar taşıdıktan sonra FIDE'nin yeni şampiyona formatına katılmayı reddetti (daha fazla bilgi aşağıdadır.)

GM Garry Kasparov (1985-2000)

Garry Kasparov

Fotoğraf: Rob Croes/Hollanda Ulusal Arşivler, CC.

Kasparov, Chess.com tarafından 2020'de gelmiş geçmiş en iyi satranççı olarak gösterildi. Tal'in en genç dünya şampiyonu olma rekorunu kırdı. Ayrıca en fazla unvan maçı kazanan şampiyon olma rekorunu da altı zaferiyle Lasker ile birlikte paylaşmaktadır. Bu unvan maçlarının son ikisi FIDE'nin dışındadır; çünkü kendisi ve GM Nigel Short 1993'teki unvan maçını FIDE çatısı altında yapmayarak unvanın ikiye bölünmesine yol açmışlardır.

Yıl Sonuç Rakip
1984 N/A Anatoly Karpov
1985 G Anatoly Karpov
1986 G Anatoly Karpov
1987 G* Anatoly Karpov
1990 G Anatoly Karpov
1993 G Nigel Short
1995 G Viswanathan Anand
2000 M Vladimir Kramnik

GM Vladimir Kramnik (2000-07)

Vladimir Kramnik
Fotoğraf: Peter Doggers/Chess.com.

Tıpkı Alekhine'in 1927'de Euwe'nin 1935'teki zaferleri gibi Kramnik'in de 2000 yılında Kasparov'u devirerek bu unvanı elde etmesi satranç dünyasını şok etmiştir. Kramnik, 2004 yılında unvanını GM Peter Leko'ya karşı savundu. Daha sonra 2006'da FIDE Dünya Şampiyonu Topalov'u yenerek unvanların birleştiği maçta da şampiyon olmuştur.

Yıl Sonuç Rakip
2000 G Garry Kasparov
2004 G* Peter Leko
2006 G Veselin Topalov
2007 2. 8-player tournament field
2008 M Viswanathan Anand

GM Viswanathan Anand (2007-13)

Viswanathan Anand
Fotoğraf: Peter Doggers/Chess.com.

Hızlı oyunuyla tanınan Anand, unvanı Kramnik ile maç yapmak yerine bir turnuvayı kazanarak elde etti. Tarihte Dünya Şampiyonunun unvanını bir maç kaybetmeden unvanını bırakmak zorunda kaldığı tek an olup, ertesi yıl Anand, Kramnik ile bir maç yapmıştır. Bu maçı da Anand kazanmış ve yeniden tartışmasız klasik Dünya Satranç Şampiyonu olmuştur.

Anand sayesinde vatandaşı olduğu bir milyardan fazla nüfuslu Hindistan'da satranca ilgi adeta patlama yapmıştır ve artık Hindistan dünyanın en güçlü satranç ülkelerinden birisidir.

Yıl Sonuç Rakip
1995 L Garry Kasparov
2007 1st 8 oyunculu turnuva
2008 W Vladimir Kramnik
2010 W Veselin Topalov
2012 W** Boris Gelfand
2013 L Magnus Carlsen
2014 L Magnus Carlsen

GM Magnus Carlsen (2013-günümüz)

Magnus Carlsen

Fotoğraf: Maria Emelianova/Chess.com.

Kimileri Carlsen'i tarihin en iyi satranç oyuncusu olarak kabul etmektedir. Hızlı zaman kontrollerindeki gücü de birçok hızlı satranç eşitlik bozmasında unvanını korumasını sağladı.

19 Temmuz 2022'de, Carlsen 2023 Dünya Şampiyonluğu Maçında unvanını korumayacağını ilan etti. Sonraki Dünya Şampiyonu, 2023 Maçı sonrası ya GM Ian Nepomniachtchi ya da GM Ding Liren olacak.

Yıl Sonuç Opponent
2013 G Viswanathan Anand
2014 G Viswanathan Anand
2016 G** Sergey Karjakin
2018 G** Fabiano Caruana
2021 G Ian Nepomniachtchi
2023 - Unvanını savunmayacak

FIDE Dünya Şampiyonları (1993-2006)

Karpov (1993, 1996, 1998)

Kasparov ve Short FIDE'yi terk ettikten sonra Karpov, GM Jan Timman'ı bir maçta yendi. FIDE Unvanını iki defa savundu; ancak 1999'da döngüden çekildi ve bu da unvanı bırakması anlamına geliyordu. FIDE sonrasında bu unvanı kime vereceğini, 100 oyunculu yeni nakavt turnuvası ile belirledi.

Yıl Sonuç Rakip
1993 G Jan Timman
1996 G Gata Kamsky
1998 G Viswanathan Anand
1999 N/A Katılmadı

GM Alexander Khalifman (1999t)

Alexander Khalifman
Photo: Mikel Larreategi/Wikimedia, CC.

Khalifman, 100 oyunculu nakavt turnuvasında 1999 FIDE Dünya Şampiyonu oldu.

Anand (2000t)

Klasik Dünya Şampiyonu olmadan önce Anand, 100 oyunculuk nakavt turnuvasını kazanarak 2000 FIDE Dünya Şampiyonu oldu.

GM Ruslan Ponomariov (2002t)

Ruslan Ponomariov
Fotoğraf: Maria Emelianova/Chess.com.

Ponomariov, 128 oyunculu 2022 FIDE Dünya Şampiyonasını kazandı.

GM Rustam Kasimdzhanov (2004t)

Rustam Kasimdzhanov
Fotoğraf: Maria Emelianova/Chess.com.

Kasimdzhanov, 128 oyunculu FIDE Dünya Şampiyonasını kazandı.

GM Veselin Topalov (2005t)

Veselin Topalov

Fotoğraf: Wikimedia.

2005'te FIDE Dünya Şampyonası sekiz oyuncunun yer aldığı bir turnuva ile belirlendi. Topalov, bu turnuvayı kazanarak FIDE Dünya Şampiyonu oldu. Ertesi yıl, Kramnik ile oynadığı ve ikiye bölünen unvan maçlarının birleştiği maçı kaybetti.


Chess.com’un 2021 FIDE Dünya Şampiyonasu yayınları Coinbase tarafından huzurunuza getirilmektedir. Chess.com’un maç haberleri Coinbase tarafından sağlanıyor. Eğer ilk kripto alımınızı yapmak istiyorsanız veya tecrübeli bir satıcıysanız, Coinbase sizin arkanızı kollar. Coinbase Earn ile kazandığınız her para sizin Coinbase'in ileri düzey özellikleriyle alım-satım yapmanızı sağlar, Coinbase Kartınızla yapacağınız harcamalarda özel ödüller ve daha fazlasını sağlar. Daha ayrıntılı bilgi için buraya bakınız: Coinbase.com/Chess.

NathanielGreen
Nathaniel Green

Nathaniel Green is a staff writer for Chess.com who writes articles, player biographies, Titled Tuesday reports, video scripts, and more. He has been playing chess for about 30 years and resides near Washington, DC, USA.

NathanielGreen kullanıcısından daha fazla
Ian Nepomniachtchi'nin Chess.com'daki Parlak Hamleleri

Ian Nepomniachtchi'nin Chess.com'daki Parlak Hamleleri