Carlsen'den Motivasyon Eksikliği, Klasik Satranç, Yeni Format ve Aile Hayatı Üzerine

Geçtiğimiz Pazar, GM Magnus Carlsen'in Dünya Şampiyonluğu dönemi dokuz yıl, beş ay ve sekiz günün ardından sonra erdi. GM Ding Liren, Çin'in (Çin birkaç FIDE Kadınlar Şampiyonları şampiyonu çıkartmıştı) ilk FIDE Dünya Satranç Şampiyonu oldu. Ding, 14 oyunluk klasik aşaması 7-7 biten maçın heyecan verici play-off'lar sonunda GM Ian Nepomniachtchi'yi 2.5-1.5 yendi. 

Geçtiğimiz hafta arkadaşları Askild Bryn ve Odin Blikra Vea'nın sunduğu bir Norveç satranç podcast'i olan Sjakksnakk'a çıktı ve maç ve diğer pek çok konu hakkındaki görüşlerini paylaştı. Bu görüşlerinin bir kısmı daha önceden haberleştirmiştik.

Carlsen, devam ettiği için GM Hans Niemann davası hakkında konuşamayacağını söyledi; ancak neredeyse bir saat süren bu söyleşide pek çok konuda bahsetti. Ana dilinde, motivasyonu neden hızlı satrancı klasiğe tercih ettiği, özel hayatı ve gelecek vaat eden süper yetenekler hakkındaki görüşlerini paylaştı.

Time to learn Norwegian https://t.co/UP5qJRsKtU

— Magnus Carlsen (@MagnusCarlsen) April 28, 2023

"Norveççe öğrenme zamanı https://t.co/UP5qJRsKtU"

— Magnus Carlsen (@MagnusCarlsen) 28 Nisan 2023

Klasik Satranç ve Hazırlık

Eski Dünya Şampiyonuna artık satrançtaki en prestijli unvanı taşımamasının kimliğini nasıl değiştireceği soruldu:

"Şimdiden kimliğim değişmiş gibi hissediyorum. Zaten uzun süredir zihinsel olarak dünya şampiyonasının dışındayım. Nepo'ya karşı maçımın bir aşamasında bu maçın sonuncu maçı olacağına emindim. Dünya sıralamasında birincilik benim için uzun yıllar önemliydi; ama artık o kadar çok klasik satranç oynamadığım için bunun da önemi benim için azaldı. Biliyorum ki klasik oynamaya karar verirsem iyi bir seviyede oynayacağımı biliyorum; ama son dönemde o kadar az oynuyorum ki biraz paslandım," dedi.

"Şu an klasik satrançta hangi seviyede olduğum konusunda hiçbir fikrim yok. Bunu yeniden test etmek heyecanlı olacak."

Carlsenin bu sene programında yalnızca iki klasik turnuva var: Norveç Satranç (29 Mayıs-9 Haziran), ve bu turnuvada GM Hikaru Nakamura ile karşılaşacak ve 2015'te bir defa katılıp kazandığı Katar Ustalar (10-20 Ekim) unvanını korumayı deneyeceği açık turnuva.

Ayrıca Avrupa Kulüpler Kupası'nda Offerspill Satranç Kulübü'nde oynaması da büyük bir sürpriz olmayacaktır.  Ancak şu ana kadar oynanmış 15 klasik oyunla, 2023 Carlsen'in hızlı satranç ve yıldırım turnuvaları hariç en az aktif olduğu sene olacak gibi duruyor.

Carlsen, zaten klasik satranca daha az önem verdiğini söyleyip, bunu ilgi çekici nedenleriyle de açıkladı.

"Wijk aan Zee'de oynadığım son turnuvaya bakarak, bence klasik satranç oynamak tamamen entelektüel seviyede ilginç. Ara sıra ne olup bittiği çözmek için düşünmek kolay; ama bu hazırlık işinden tamamen sıkılmış durumdayım. Bir oyun elde edebilmek için her seferinde yeni bir şeyler bulmak artık sinir bozucu hale geldi. Böyle olmasaydı, klasik satranç, turnuva satrancında favori formatım olabilirdi. Şimdiyse sadece çok sinir bozucu."

Şunu ekledi:

"Eskiden çok daha kolaydı; ama artık çok daha zorlaştı; çünkü insanlar birçok açılışta az çok forse varyantlar buldular. Londra Sistem'i oynamak için bile artık çok hazırlanmanız gerekiyor. Klasik satrançta eğer başka hiçbir şey işe yaramıyorsa veya hazırlanmak istemiyorsam bu varyantı oynardım - Londra'yı her zaman yedek olarak tutardım. Artık bunu da yapamıyorum."

Dünyanın iki numarası olan Nepomniachtchi ile arasında halen 59 reyting puanı fark var; ama Carlsen bu konumunun artık eskisi kadar önemsemediğini de itiraf ediyor.

"Kesinlikle bir numara kalmaya çalışacağım, belirgin bir farkla. Ancak bu kadar az turnuva oynarken, eskisi kadar da önemli olmadığını hissediyorum. Zihnimi çoğu aman çok da kurcalamıyor."

Kariyerinin en iyi sonuçlarına imza attığı ve katıldığı her turnuvayı kazandığı 2019'dan beri klasik satranç oynamada pek de motive olmadığını anlattı.

"2018'den bazı hazırlıklarım gayet işe yaradı; ama bunların hiçbirisi artık önemli değil; çünkü insanlar daha az forse başka varyantlar oynuyorlar ve bu konuda yapılabilecek hiçbir şey yok. O zaman bana yardımcı olan tüm hazırlıklar şu an az çok işe yaramaz durumda. Bence daha da zorlaşacak."

Carlsen dünya satrancını on yıldan uzun süredir domine ediyor, 15 dünya şampiyonluğu unvanı kazandı ve tarihte tüm oyunculardan daha fazla süper turnuva kazandı.

Dubai 6. Oyun

Nepomniachtchi'ye karşı oynadığı 2012 Dünya Şampiyonluğu Maçı'nın kırılma noktası altıncı oyunda geldi. 136 hamle ve yaklaşık 8 saat süren bu oyun FIDE Dünya Şampiyonluğu Maçları tarihinin en uzun oyunu oldu. 

"O oyunda fiziksel olarak kendimi pek de iyi hissetmediğimi hatırlıyorum. Enerjim olmadığını hissettim, özellikle de o uzun süren altıncı oyundan sonra."

Carlsen, o oyunu kazandığında maçı kazanacağından kendini emin hissettiğini de söyledi.

"Bence o daha fazla acı çekti. O oyunun kendisi başlı başına bir kitaba layık. Çok fazla değişik şey oldu. En çok memnun olduğum şey son bir buçuk saat fazla zamanım olmamasına rağmen sakin klamam ve bu çok fazla risk olmasa da bana yardımcı oldu. Sakin kaldım, şanslar aradım ve hiçbir noktada panik olmadım. Oyundan sonra çok fazla adrenalin vardı ve o an için şöyle düşündüm: "Tamam daha da oynarım." Nihayetinde yorgun düştüm; ama maçlar zaten böyle olmalı gibi geliyor bana, bir rakibin direncin kırmak daha da zorlaşmalı.

"Bence futbol analojisi oldukça iyi. Futbol da savunmak daha kolay veya moda tabirle 'otobüsü park etmek.' Her seferinde başarılı olmak zorunda değilsiniz; ama bu kesinlikle en kolayı olmalı. Rakibinizin direnci kırmanız gerektiğinde sahip olmanız gereken becerilere bile sahip olmanız gerekmiyor. Aynısı burada da geçerli, şans yaratmaya çalışmak yerine yıkıcı olmalısınız.

"Ancak taraflardan birisi bir skor üstünlüğü yakalarsa, o zaman asla denk olmayan bir maç görüyoruz. Eğer o öne geçseydi yine maçı ciddi kazanma şanslar olurdu ve maç çok farklı gelişirdi. Ben öne geçersem ben muhtemelen kazanırım; ama o öne geçerse kimin kazanacağı tam net değildi. Bence fark buydu."

Motivasyon

Carlsen motivasyonunun "imkânsız" 2900 reyting hedefinden vazgeçince de nasıl değiştiğini anlattı - Unvanı bırakırken bu reytingi hedeflediğini açıklamıştı.

"Motivasyonum değişken oluyor ve aslında çoğu zaman eğlence için oynuyorum. Büyük bir hedefim veya başarmak istediğim bir şey yok. 2900'e ulaşma hedefinden biraz vazgeçtim. Çok; ama çok zor olacak."

"Satranç oynamaktan keyif almak istiyorum; ama oynayacağım turnuvaları ne kadar ciddiye alacağım değişken olacak. Bazen o kadar da önemli değilmiş gibi hissediyorum."

Calrsen'in son turnuvası, Nakamura tarafından elendiği Chessable Masters idi.

The final game came down to the very last seconds 🥵!

With tensions as high as humanly possible, Magnus Carlsen mouse slips and loses the match. Nakamura makes it to the Grand Final.#ChessChamps #ChessableMasters pic.twitter.com/NkaeNOWvC5

— ChesscomLive (@ChesscomLive) April 6, 2023

"Son oyun, son saniyelere kadar devam etti 🥵!

Olabilecek en yüksek gerilim olan maçta, Magnus Carlsen fare kaymasıyla kaybetti ve Nakamura büyük finale kaldı.#ChessChamps #ChessableMasters pic.twitter.com/NkaeNOWvC5"

— ChesscomLive (@ChesscomLive) 6 Nisan 2023

Şunları söyledi:

"Son oynadığım turnuva Fransa'daydı ve ailemle tepelerde vakit geçirmeyi sevdim; ancak şunu da düşündüm: Ailemle geçireceğim zamandan fedakarlık yapıp eskisi kadar iyi hazırlıklı olmak istemiyordum. Sadece masaya oturup yapabileceğimin en iyisini yapabilirim dedim, o kadar. Bazı başka turnuvalarda gerçekten kazanmak isteyebilirim. Bu yıllardır böyleydi; ama son zamanlarda değişiyor. Artık en büyük turnuvaları kazanmak için eskisi kadar üst düzeyde motive değilim. Bu da sorun değil. Bence satranç oynamak, biraz daha rahat takılarak daç ok keyifli; ama turnuvalarda iniş çıkışlar daha fazla olacak tabii."

Yeni Dünya Şampiyonluğu Formatları

Norveçli büyükusta unvanını bıraktığında, dünya şampiyonluğu döngüsünden olan memnuniyetsizliğini dile getirmişti. Satranç dünyasında bu hiç bitmeyen bir tartışma. Carlsen'e farklı bir formatta kararının değişip değişmeyeceği soruldu.

"Motivasyon sizin neyi ilginç bulup bulmadığınıza bağlı. Ben klasik satranç formatını hele bu kadar kısa maçlarda hiçbir zaman çok sevmedim. Oyun sayısını 12'den 14'e çıkarmalarına olumlu baktım, daha az rastgele olacaktı; ama boş gün sayısını da azalttılar. Şimdi onu tekrar artırdılar, bunu neden yaptıklarına dair hiçbir fikrim yok. Sanırım oyunculara daha fazla dinlenme süresi vermek istediler; ama bu takımlara daha fazla hazırlanıp oyucuların açılış hazırlıklarını kapatmak için daha fazla süre veriyor, dolayısıyla daha iyi olduğunuzu göstermeniz daha da zorlaşıyor."

"Hem kamuoyuna hem de özel olarak söylediğim gibi hiçbir zaman dünya şampiyonluğunun taraftarı olmadım. Bu kez veya bir sonraki maçta oynayıp oynamayacağımı bilmiyorum dedim hep. Bence başkaları benden bunu beklediği için oynadım, şahsen bunu yapıyor olmayı istememden ziyade. 2013'te kendimi Adaylar Turnuvası'nda test etmek için ilk seferinde oynamaya motiveydim; ama bu da bir defa dünya şampiyonu olmayı denemekle ilgiliydi. Eğlenceliydi; ama unvanı tutmak istiyor da değildim."

Soçi'deki 2014 Dünya Şampiyonası'nda GM Viswanathan Anand'ı yendikten sonra attığı tweet'e de açıklık getirdi.

A big thanks to everyone who supported me on this interesting journey. Two down, five to go. pic.twitter.com/Ch5uUOltOF

— Magnus Carlsen (@MagnusCarlsen) November 23, 2014

"Bu ilginç yolculukta bana destek olan herkese teşekkürler. İki gitti,  beş kaldı:. pic.twitter.com/Ch5uUOltOF"

— Magnus Carlsen (@MagnusCarlsen) 21 Kasım 2014

"Sosyal medyada 2014'te "iki gitti beş kaldı" diye bir şey atmıştım ama bu daha çok insanları biraz trollemek içindi."

Carlsen'in döngüye dönme şansının artması için ne gibi format değişiklikler olmasını beklediğine dair birkaç fikri de var:

"En bariz olan FIDE'nin de önerdiği gibi daha kısa zaman kontrolüyle günde iki tur olması. Daha çok oyun ve daha kısa zaman kontrolü olması hazırlığın önemini azaltıyor ve daha çok galibiyetli oyun görebiliriz demektir."

Önerdiği zaman kontrolü 60 ya da 45 dakika ve15'er saniye eklemeli. Dört oyunluk maçlardan oluşan şu anki Champions Chess Tour formatını da beğeniyor.

Kendisini bir kez daha Adaylar'da oynarken görüp göremeyeceğimiz sorulduğunda, Carlsen şu yanıtı verdi:

"Mevcut formatla bu ihtimal çok düşük. Format değişirse, belki. Ancak benim bir sonraki Adaylar Turnuvası'nda oynama ihtimalim yüzde 1'dena az."

FIDE'ye Sızdırma Suçlaması

Carlsen, FIDE Başkanı Arkady Dvorkovich ve CEO'su Emil Sutovsky ile 2022 Adaylar Turnuvası sırasındaki görüşmelerinden de bahsetti.

"Madrid'de FIDE liderliğinden bazı insanlarla toplantı vardı. Yeni formatları tartışmak istiyorlardı; ama o toplantıdan hiçbir şey çıkmadı. Muhtemelen bunun bir sebebi de toplantıdan bazı bilgileri sızdırmalarıydı ki bundan hiç memnun olmadım - ayrıca sızdırılan şeyler de yanlıştı.  Tek yaptığım şey kararımı ertelemek oldu. Hiçbir tartışma yoktu. Bazı formatlar önerdiler, bunlar ilginç olabilirdi; ancak hiçbir diyalog yoktu.

Carlsen, neyin "sızdırıldığı" üzerine konuşmadı. FIDE Basın Sorumlusu David Llada, Chess.com'a  Dvorkovich ve Sutovsky'nin toplantıda hazır bulunduğunu doğruladı ancak bilgi sızdığı iddialarını tümüyle reddetti: "FIDE'den paylaşılan bilgi Emil Sutovsky tarafından Adaylar'ın resmi yayınında konuk olarak çıktığında paylaşıldı," dedi. "Bu konuda FIDE sorumlularının medyaya başka hiçbir şekilde görüş bildirmediklerini doğrulayabilirim,"dedi.

Carlsen, tüm formatlar içinde en çok yıldırımı oynamayı sevdiğini; ama 30 saniyelik kurşunu da deneyip kısa sürede vazgeçtiğini söyledi.

"Daha geleneksel formatlar içinde profesyonel oynadığınız veya biraz daha rahat oynadığınız şeyler var. Bence hızlı satranç en zoru; ancak en az sevdiğim olduğunu söylemeyeceğim, ama en zorlayıcısı çünkü hızlı satranç ve yıldırımın zorlu bir melezi gibi."

Genç Yetenekleri Çok Beğeniyor

32 yaşındaki Norveçli, dünyanın en çok gelecek vaat eden süper yeteneklerinden de bahsetti, ki onları dikkatle takip ettiğini söyledi. Bunlardan bir tanesi 16 yaşında dünya sıralamasında şimdiden 18. sırada yer alan GM Gukesh D.

"Gukesh'le oynadıktan sonra biraz analiz yaptık ki bu normalde pek yaptığım bir şey değildir. Birkaç cümle konuşulur; ama ötesi bir süredir pek seyrek görülüyordu; ama benden bunu istedi. Hollanda'da birkaç oyuncuyla da beraber analiz yaptık. Normalde ben önermezdim; ama genç oyucular bir görmek istiyorlar, belki ben bir şeyler öğrenebilirim, belki onlar bir şeyler öğrenebilirler, dolayısıyla güzel olurdu."

"Kendim kıyasla nasıl varyant hesapladığını görmek ilginçti. Benim için 'O varyant iyiydi. Hiç fark etmemiştim' dediğim durumlar oldu. Aynı deneyimi Praggnanandhaa ile de yaşadım. Görmediğim çok şey var."

Carlsen, özellikle 18 yaşında ve şu an dünyanın 17 numarası olan 2012 Dünya Hızlı Satranç Şampiyonu Özbek GM Nodirbek Abdusattorov'dan etkilenmiş görünüyor.

"Hangisinin aradan sıyrılıp en büyükler arasına gireceğini bilmiyorum. Abdusattorov'un en yeteneklileri olup olmadığını bilmiyorum. Aslında bence değil; ama kesinlikle içlerinde sportif becerileri en fazla olan o. Hem konsantrasyonu hem de disiplini etkileyiciydi. Ayrıca eline geçen fırsatları da değerlendirebiliyor. Zor konumlara düşmeye eğilimli; ama çok iyi savunacağına emin olabilirsiniz. Onunla aynı otelde kalanlardan koşu bandı ve ağırlık çalıştığını duydum. Büyük potansiyeli olan gerçek bir sporcu," sözlerini kullandı.

"Ayrıca Alireza Firouzja var, o başka şeylerle de uğraşmayı seviyor; ama kesinlikle aralarındaki en büyük yetenek o."

Geleceği

32 yaşındaki Norveçli, 2,5 yıl önce ilk kez amca olmuştu ve kardeşi Ellen, geçtiğimiz Aralık ayında ikinci çocuğuna doğum yapmıştı. Carlsen de gelecek kendi ailesini kurmak isteyeceğini söylüyor.

"Bir baskı hissetmiyorum; ama bu kesinlikle istediğim bir şey. Şu anda değil; ama bir noktada. Bence amca olmak da inanılmaz güzel bir şey ve ayrıca ebeveyn olan arkadaşlar görmek de hoş. Biraz yetişkin puanları almak isterim, evet!"

Ve beraber takıldığı Hollywood yıldızı kimdi? İki defa Oscar adayı olan Edward Norton.

"Kendisiyle tatil yaptım, hem onunla hem ailesiyle vakit geçirdim. İyi bir insan. Beni her akşam film gecelerine çağırdı ama filmleri kendisi seçiyordu. İlginçti."

Pazartesi günü, Carlsen Monako'daki Avrupa Poker Turuna gitti ve burada ana turnuvada oynadı. Bu, Los Angeles'taki ünlülerin yer aldığı poker turnuvasından tam iki hafta sonrasına denk düşüyordu. Carlsen hayranlarının şimdilik Carlsen'in bu oyunda ciddi olduğunu düşünmeleri için bir sebep yok.

"İnsanların bana pokerde ciddi olup olmadığımı sormaları beni biraz kızdırıyor. Hayır, bunu hiç düşünmedim. Her zaman poker oynamayı sevdim; ama hiçbir aman çok da iyi olmadım ve pokerle ilgili bir hedefim yok. Bu halen değişmiş değil."

Carlsen, önümüzdeki hafta satranç tahtasına Superbet Varşova Hızlı Satranç & Blitz ile geri dönüyor. Bu turnuva 21-25 Mayıs tarihlerinde oynanacak. Bu turnuva, satranç severleri heyecanlandırmalı çünkü yeni Dünya Şampiyonu Ding de ilk kez unvanıyla sahneye çıkacak.