Magnus Carlsen FIDE Dünya Kupası'nda Oynayacak

Unvan sahibi bir dünya şampiyonunun bir sonraki şampiyonluk elemelerinde oynaması neredeyse görülmemiş bir durum olsa da, bu sene gerçekleşecek. Magnus Carlsen, Eylül'de Gürcistan'ın Tiflis şehrinde gerçekleştirilecek FIDE Dünya Kupası'nda oynayacak.

Magnus Carlsen. | Fotoğraf: Maria Emelianova.

Pazartesi günü bu yılki FIDE Dünya Kupası'nda oynayacak oyuncuların tam listesini paylaşan FIDE, haberi duyurmuş oldu. (Liste aşağıda). Görünen o ki Temmuz FIDE kuvvet puanı listesinin tepesindeki 15 oyuncunun tamamı oynayacak ve dolayısıyla bu turnuva, kelimenin geniş anlamıyla en kuvvetli turnuva olacak. 

Chess.com'a açıklamalarda bulunan FIDE Yöneticisi Nigel Freeman, "güncel kuvvet puanları listesinin tepesindeki 15 oyuncuyla beraber dünya şampiyonu Magnus Carlsen'in de Dünya Kupası'na katılacağını duyurmaktan dolayı FIDE memnuniyet duyuyor," dedi. 

Organizasyon Komitesi'nin başkanı Zurab Azmaiparashvili, de bir o kadar heyecanlıydı: "Doğruyu söylemek gerekirse, on gündür biliyordum ama gene de olumlu bir şekilde şaşkın durumdayım! Bir dünya şampiyonunun Dünya Kupası'nda ilk defa oynayıp oynamadığını bilmiyorum ama tüm Gürcistan için bu harika bir durum! Magnus'u Tiflis'te ağırlayacağız ve tüm satranç severler onu canlı olarak oynarken görecek."

Azmaiparashvili bunun özel bir durum olduğunu belirtti: "Elbette diğer tüm oyuncular da bizim için çok önemli ve pek çok dünya şampiyonunun (Anand, Kramnik, Ponomariov, Hou Yifan) burada oynayacak olmasından ötürü gururluyuz ama şu anki dünya şampiyonu ve özellikle de Magnus gibi bir yıldızın burada oynayacak olması Tiflis Dünya Kupası'na ayrı bir değer katacak. Çok ciddi bir yük altında hissediyoruz ve bu turnuvanın başarılı bir etkinlik olması için takımımın tüm gayretleri göstereceğini umuyorum," dedi.

İki senede bir gerçekleştirilen Dünya Kupası, 128 katılımcının yedi tur boyunca klasik satranç, hızlı ve yıldırım playoff maçları oynadığı bir eleme turnuvası. Turnuvayı ilk iki sırada bitiren oyuncular, 2018'deki Dünya Şampiyonluğu Maçı'na katılacak oyuncuyu belirleyecek olan 2018 Adaylar Turnuvası'na katılma hakkı elde edecek.

Magnus Carlsen, bu yılki Altibox Norveç Satranç Turnuvası'nda. | Fotoğraf: Maria Emelianova.

Diğer spor dallarında normal bir durum olmasına karşın satrançta ender görülen bir durum: unvan sahibi dünya şampiyonunun dünya şampiyonluğu maçı için elemelere katılması. Tabii, unvan karşılaşmasına çıkmak için hak kazanmaya ihtiyacı yok, ama kazanana verilen ödül haricinde Carlsen'in Dünya Kupası'nda oynamak için başka bir basit sebebi de var: turnuva biçimini seviyor.

Aslında iki yıl önce Norveçli yıldız dünya şampiyonluğu için eleme usulünün kullanılacağı bir biçim önerdi. 11 Ağustos 2015'te Facebook üzerinden: "Uzun süredir, senede bir gerçekleştirilen ve Dünya Kupası'na benzer elemeli bir etkinliğin daha eşitlikçi olacağını düşünüyorum." şeklinde bir paylaşımda bulundu.

Chess.com'a konuşan Carlsen'in menajeri Espen Agdestein, "yanlış hatırlamıyorsam iki sene önce de Dünya Kupası'nda oynamak istemişti ama takvimine uymuyordu," dedi. "Bu sefer takvimine uyuyor ve bu oldukça havalı bir etkinlik. Elemeli usulü de seviyor ve bir meydan okuma olarak görüyor." şeklinde devam etti.

FIDE için unvan sahibi bir oyuncunun bir sonraki elemelerde oynaması çok da yeni bir durum değil. Freeman, "2007'de Vladimir Kramnik'in yaptığı gibi, Alexander Khalifman, Viswanathan Anand, Ruslan Ponomariov ve Rustam Kasimdzhanov daha önce benzer etkinliklere katılmıştı," dedi.

Öte yandan böyle durumlarda etkinliğe katılmamak unvanı doğrudan kaybetmek manasına geliyordu. Şu anki biçimin kullanıldığı 2005'ten beri oynanan Dünya Kupaları'nda dünya şampiyonunun katıldığı görülmemişti.

Dünya şampiyonu olmadan önce Carlsen iki Dünya Kupası'nda oynamıştı. 2005'te Khanty-Mansiysk'te ger 10. olmuştu. 2007'de gene Khanty-Mansiysk'te gerçekleştirilen turnuvada, daha sonra turnuvayı kazanan Gata Kamsky'ye yarı-finalde elenmişti. Carlsen, (yarı yıl sonra unvanın sahibi olmadan önce kazandığı) 2013 Adaylar Turnuvası'na kuvvet puanıyla katılma hakkı elde etmişti.

Carlsen, dün gece Facebook üzerinden romantik bir resim paylaştı.

Adaylar Turnuvası'na Katılma Hakkı

Dünya Kupası, 2018 Adaylar Turnuvası'na katılmanın yollarından birisi. İlk iki sırada bitiren oyuncuların doğrudan katılma hakkı elde etmesi en üst düzey büyük ustalardan pek çoğunun katılma sebebi.

O halde Carlsen'in kazanması veya ikinci olması durumunda ne olacak? 2018 Adaylar Turnuvası'na katılma hakkı mı elde edecek? 

Carlsen'in unvan karşılaşmasına çıkmak için Dünya Kupası'na ihtiyacı olmadığı için bu farazi bir soru gibi gelebilir. Adaylar Turnuvası'nda oynamak isterse kuvvet puanı kontenjanından katılması da mümkün.

Merak ediyorsanız, yönetmeliklerin bu konuda çok net olmadığını belirtmek isteriz. Chess.com'a yaptığı açıklamada, FIDE Yetkilisi Nigel Freeman, unvan sahibi bir dünya şampiyonunun Adaylar Turnuvası'na katılmasını önleyen herhangi bir kural olmadığını kabul etti.

Agdestein, "bu gülünç. Magnus'un henüz Adaylar Turnuvası'nı düşünme fırsatı olmadığına eminim!" dedi.

Dünya Kupası yönetmeliklerinin (PDF olarak) ilgili paragrafında şunlar geçiyor:

4. 1. 2017 Dünya Kupası'nın kazananı ve ikincisi 2016-2018 Dünya Şampiyonluğu elemelerinin Adaylar aşamasına katılmaya hak kazanacaktır. Üçüncü sıradaki oyuncunun hak kazanması söz konusu olursa, Dünya Kupası'nın final maçıyla beraber ve aynı koşullarla oynanacak bir üçüncülük maçı gerçekleştirilecektir.

Son kural Tiflis'te Sergey Karjakin'in finale ulaşması ihtimali öngörülerek yazılmış. 2016 unvan müsabakasının kaybedeni olarak Adaylar Turnuvası'na katılma hakkı elde ettiği için, bu senaryonun gerçekleşmesi durumunda üçüncülük için bir müsabaka gerçekleştirilmesi gerekecek.

Buradan yola çıkarak yorum yapacak olursak, Carlsen'in finale ulaşması durumunda FIDE tuhaf bir durumda kalacak. Carlsen'in Dünya Kupası kontenjanını kullanarak Adaylar Turnuvası'nda oynayıp oynamayacağını bilmeleri gerekiyor, çünkü bu kontenjanı kullanmazsa üçüncü ve dördüncü berlileneceği bir maç düzenlemeleri gerekiyor. Öte yandan Carlsen'in, Adaylar Turnuvası'na katılması hususunda bu kadar erken karar vermeye zorlamaları da pek mümkün değil.*

Gerçekte olan bitene dönecek olursak, sadece turnuvanın isminden ötürü bile Carlsen veya herhangi bir başka şampiyonun o turnuvada oynaması çok da muhtemel değil. Zira, turnuva dünya şampiyonluğu unvanı adayları için düzenleniyor. Gene de birkaç meslektaşı haricinde (Adaylar Turnuvası'na giden yolda bir başka engelle karşılaşacakları için) herkes, Tiflis'te Carlsen'i görmekten dolayı mutluluk duyacaktır.

FIDE Dünya Kupası 2-27 Eylül tarihleri arasında Gürcistan'ın Tiflis kentinde gerçekleştirilecek. Toplam ödül miktarı 1.6 milyon $ (1,37 milyon €) ve kazanan oyuncu 120.000 $ (103.000 €)ödülün sahibi olacak. 

2017 FIDE Dünya Kupası | Katılımcılar

Görünen o ki 128. sırada bulunan Nijerya'dan katılan Oluwafemi Balogun (2255) ilk turda Carlsen'in rakibi olacak.
— Tarjei J. Svensen (@TarjeiJS) 24 Temmuz 2017

* Bu haberin önceki bir halinde, yanlış bir şekilde, Carlsen'in Dünya Kupası kontenjanından Adaylar Turnuvası'na katılması durumunda FIDE'nin 3. ve 4. sıradaki oyuncuları belirleyecek bir maç düzenlemesi gerektiği yazılmıştı. Tam tersi olması gerekiyordu. Ama durum bundan daha da karışık. Bazı üyelerimizin işaret ettiği üzere, Dünya Kupası'nda oynayacağı için Carlsen kuvvet derecesi ile de katılma hakkı elde edebilir.