GM Anatoly Karpov
Biyografi
Büyükusta Anatoly Karpov, 1975'ten 1985'e kadar 12. dünya şampiyonu ve tüm zamanların en iyi oyuncularından biri olarak kabul ediliyor. 100 aydan fazla bir süre boyunca dünyanın en yüksek reytingli oyuncusu oldu (bu başarı yalnızca GM Garry Kasparov ve Magnus Carlsen tarafından aşıldı) ve 1993-1999 yılları arasında FIDE dünya şampiyonluğu ünvanını yeniden kazandı.
Oyun Stili
Karpov, uzun süre dünya şampiyonu kalmış her oyuncu gibi neredeyse her tarzda oynayabiliyordu. Ancak boa yılanı gibi rakibini sıkma taktiğini kullanırken en iyi haliyle oynayabiliyordu. Rakiplerini konumsal olarak boğmayı başarır ve onları yalnızca kaybeden hamleler arasından seçim yapana kadar karşı oyundan mahrum bırakırdı. Eski Dünya Şampiyonu Viswanathan Anand, "Karpov kendi planıyla pek ilgilenmiyor ama sizinkini engellemeye devam edecek!" demişti.
Karpov'un boğucu teknik oyunu ve kusursuz oyunsonu tekniği sayısız makale ve videonun konusu haline geldi. İşte Karpov'un eski dünya şampiyonu Boris Spassky'ye ve onun izole kalmış vezir kanadı piyonuna işkence etmesinin bir örneği.
Kariyerinin Erken Dönemi
Anatoly Karpov satranç oynamayı dört yaşında öğrendi ve hızla gelişti. 12 yaşındayken eski Dünya Şampiyonu Mikhail Botvinnik'in satranç okuluna kabul edildi ve Botvinnik'in öğretileriyle dünyanın elit satranç oyuncuları arasına girmeyi başardı. 1969 yılında 18 yaşındayken Uluslararası Usta oldu. Bir yıl sonra büyükusta unvanını kazandı.
Dünya Şampiyonluğu
Karpov, 1975'te Dünya Şampiyonluk Maçı'nda GM Bobby Fischer'a karşı oynamaya hak kazandı. Bunu, Leningrad 1973 Interzonal'da birincilik elde ederek ve ardından Adaylar turnuvasında GM Lev Polugaevsky, Boris Spassky ve Viktor Korchnoi'yi yenerek başardı.
Ne yazık ki Fischer'la maç hiçbir zaman gerçekleşmedi çünkü Fischer'in karşılanmayan talepleri vardı. Karpov'un şampiyonluğu maç oynanmadan ilan edildi.
Pek çok kişi (Kasparov dahil), Fischer'in üç yıldır antrenmandan uzak kalması ve Fischer'in hakkında çok az şey bildiği daha genç bir rakibe karşı oynaması nedeniyle Karpov'un 1975'te Fischer'e karşı oynaması gereken maçı kazanacağına inanıyor. Sonuçta dünya bu maçta ne olacağını asla bilemeyecek.
Karpov, şampiyonluğundan sonraki on yıl boyunca dünyanın en iyi oyuncusu olarak hüküm sürdü ve sonunda hayatı boyunca toplam 160'tan fazla turnuva kazandı. 1978'de, 2018 yapımı Closing Gambit belgeseline konu olan çok heyecan verici bir maçta ünvanını Korchnoi'ye karşı savundu. Altı puana ulaşanın kazanacağı formatta, Karpov 27 oyunun ardından 5-2 öne geçti, Korchnoi 31. oyunda maçı eşitlese de Karpov 32. oyunda galip geldi. Karpov, 1981'de Korchnoi'ye karşı tekrar ünvanını korudu ve bu sefer 6-2 kazandı.
1984 yılında tarihin en büyük satranç rekabetlerinden biri başladı.Karpov, 1984-1990 yılları arasında Garry Kasparov'a karşı art arda beş Dünya Şampiyonluk Maçı oynadı. 1984'teki ilk maçlarında Karpov'un kolayca kazanacağı görülüyordu. Sadece dokuz oyunun ardından 4-0 öne geçti, ardından 27. oyunda 5-0 öne geçti; aşağıda Karpov, Kasparov'u çok eşit bir pozisyonda boğuyor; klasik bir Karpov sıkıştırması:
Karpov adına üzücü bir şekilde, Kasparov sonraki 21 oyunda çok sayıda beraberlik ve üç galibiyetle karşılık verdi. FIDE belki de bugüne kadarki en tartışmalı hamlesiyle maçı bu noktada sonlandırdı. Oyuncular 1985 yılında Kasparov'un 13-11 galip geldiği 24 maçın en iyisi formatında yeni bir maça başladılar. Karpov 1986'daki rövanş maçında 12.5-11.5'lik skorla az farkla mağlup oldu, 1987'de ise neredeyse şampiyonluğu geri kazanıyordu. Bitime bir maç kala 12-11 öndeydi ama Kasparov 24. oyunu kazandı ve o zamanın kuralları, şampiyonun berabere kalan maçta ünvanını korumasına izin veriyordu. 1990'daki son maçlarında Karpov yine 12.5-11.5'lik skorla az farkla mağlup oldu.
Her ne kadar Karpov, Kasparov'dan ünvanını hiçbir zaman (doğrudan) geri alamamış olsa da (aşağıya bakınız), maçları son derece yakındı. Bu iki satranç efsanesi dünya şampiyonluğu için toplam 144 maç yaptı; bunların 104'ü beraberlik, 21'i Kasparov'un galibiyeti ve 19'u Karpov'un galibiyeti ile sonuçlandı. Karpov-Kasparov rekabetinin oyunları tüm zamanların en iyi klasiklerinden bazılarını üretti ama aynı zamanda satranç tarihini de değiştirdi.
Bu maçlardan sonra Karpov satranç dünyasının en üst seviyelerinde oynamaya devam etti. 1993 yılında Kasparov FIDE'den ayrıldığında Karpov, GM Jan Timman'ı bir maçta yenerek FIDE dünya şampiyonu unvanını yeniden kazandı. Karpov bu unvanı iki kez savundu ve yeni nesil satranç yıldızlarına, 1996'da GM Gata Kamsky'ye ve 1998'de GM Viswanathan Anand'a karşı gücünü korudu. 1999'da, FIDE'nin, Karpov'un ünvanını savunmasına izin vermek yerine şampiyonluğu büyük bir eleme turnuvasına dönüştürmesinin ardından Karpov, şampiyonluk için oynamayı reddetti.
Dünya Şampiyonluğu'ndan Sonraki Yaşamı
21. yüzyılın başında Karpov, klasik zaman kontrollerini oynamayı bırakıp hızlı ve yıldırım turnuvalarına odaklanmaya karar verdi. 2002 yılında bir hızlı satranç gösteri maçında Kasparov'u yendi. 2012 yılında Karpov, birinci sınıf rekabetin olduğu Cap d'Agde turnuvasını (o zamanlar dünyanın 9. numarası Vassily Ivanchuk da turnuvadaydı) kazandı.
Gerçek emekliliğinin ardından 2010 yılında FIDE Başkanlığına aday oldu ve Rusya siyasetiyle yoğun bir şekilde ilgilendi. Karpov, tüm konumsal oyuncular için bir ilham kaynağı olmanın yanı sıra eski dünya şampiyonları Vladimir Kramnik ve Magnus Carlsen de dahil olmak üzere sayısız oyuncunun kahramanı olmaya devam ediyor.
