Isidor Gunsberg

Isidor Gunsberg İngiliz/Macar bir usta olup dünya çapında bir satranççıydı. En çok 1890/91'de Wilhelm Steinitz ile yaptığı Dünya Şampiyonluğu Maçı ve 1885'teki ilk Britanya Satranç Birliği Turnuvasını kazanmasıyla tanınır. Üç defa Britanya Şampiyonu ve 1880'lerle 1890'ların başında en üst düzey oyunculardan birisi olmasına rağmen döneminin diğer ustalarına göre daha az tanınır.

• Stili
• Erken Kariyerinden Dünya Klası Oyunculuğa
• Challenger
• Chigorin Maçı
• Dünya Şampiyonluğu Maçı
• Dünya Şampiyonluğu Sonrası Hayatı
• Mirası

Stili

Gunsberg'in stili taktikti ve romantik okulun temsilcisiydi. Oyunları birçok parlak taktik vuruş, heyecan verici fedalar ve bitmek bilmeyen bir taş aktivitesiyle dolu olurdu. Gunsberg, en dikkat çekicileri Evans Gambit (ki bu açılışı 1890/91 Dünya Şampiyonluğu Maçında da tercih etti) ve Şah Gambiti olmak üzere repertuvarında pek çok gambite yer vermiştir. Aşağıdaki erken oyununda mat etmeden önce Gunsberg veziri dahil sağlı sollu fedalar yapıyor:

Erken Kariyerinden Dünya Klası Oyunculuğa

Gunsberg Macaristan'da doğdu; ancak erken 20'li yaşlarında Büyük Britanya'ya taşındı. Satrançla ilgili ilk profesyonel işi Mephisto adıyla bilinen satranç otomatını yönetmektir. Makinenin kontrolü kendisindeydi ve bu şekilde 1878'de bir satranç turnuvası da kazandı. 1879'de Mephisto ve Gunsberg bir tur çıktılar ve otomat bu turda karşılaştığı tüm erkek oyuncuları yendi (kadınlara karşı da kazanç konuma geçtikten hemen sonra terk ediyordu).

1880 itibariyle Gunsberg daha büyük turnuvalarda yer almaya başladı. 1885'te Londra'da düzenlenen ilk Britanya Satranç Birliği Turnuvasını kazandı. Aynı yılın sonlarında Alman Satranç Kongresi Turnuvasını da Joseph Blackburne, James Mason, Siegbert Tarrasch, Henry Bird ve pek çok başka ustanın önünde kazandı. Bu turnuvadan sonra dünya klası bir oyuncu olarak kabul edilmeye başladı.

Gunsberg sıradaki oyunda 20. hamlede veziri feda etmeden önce bir de taş feda ediyor. Etkileyici bir taş etkinliği olan partide Beyaz kayıp bir oyunsonuna girene kadar taş değişmeye mecbur kalıyor:

1886'da Gunsberg maçlarda iki ustayı yendi—hm Blackburne hem de Bird, ikna edici skorlarla Gunsberg'e yenildler. 1887'de üçüncü Britanya Satranç Birliği Şampiyonasında da Amos Burn ile birinciliği paylaşırken, Blackburne, Johannes Zukertort, Mason, Bird ve başka ustaların önüne yer aldı. 1888'de Britanya Satranç Birliği Şampiyonasını bir kez daha kazanarak bu unvanı son dört yılda üçüncü kez kazanmış oldu.

Meydan Okuyucu

1889 itibariyle Gunsberg yalnızca dünya klası bir oyuncu değil, aynı zamanda Dünya Şampiyonu Steinitz'e de olası bir meydan okuyucu olarak kabul ediliyordu. Meşhur 1889 New York Turnuvası da ilk adaylar turnuvası gibi kabul edilebilir; çünkü bu turnuvayı kazanacak isim dünya şampiyonuna meydan okuyabilecekti. Gunsberg iyi bir sonuç aldı ve 20 oyuncu arasında Max Weiss ve  Mikhail Chigorin'in ardından üçüncü sırada yer aldı.

Eşitlik bozma ile turnuvayı kazanan Weiss, Steinitz ile bir dünya şampiyonluğu maçı yapmakla ilgilenmiyordu ve Chigorin de o yılın başında Steinitz'e bir dünya şampiyonluğu maçı kaybetmişti. Gunsberg, Steinitz'e hemen meydan okumak yerine önce teklifini kabul eden Chigorin'e meydan okudu. Bu maç 1890'da Havana'da oynandı.

Chigorin Maçı

Her ne kadar maç resmî olmasa da kazananın Steinitz'e doğal bir meydan okuma hakkı olacağı düşünülüyordu. Beraberlikler hariç ilk 10 galibiyeti alan taraf maçı kazanmış sayılacaktı ve 9-9'luk skor da maçın berabere kabul edilmesine neden olacaktı. Chigorin, Gunsberg'e göre daha fazla maç deneyimi olmasından ötürü maç öncesi favori gösteriliyordu.

Chigorin, başta 2-0 öne geçti; ama Gunsberg geri döndü ve sekizinci oyunu kazanmasıyla birlikte skor 4-4'e geldi. Bu oyun dikkate değerdir; çünkü Gunsberg saldırısına başlamadan önce sakin bir açılış oynar. 16. hamlede başlayan at fedasıyla Chigorin'in şahını g8'den b6'ya kadar kovalayarak bir mat ağı kurar:

Gunsberg dokuzuncu ve onuncu oyunları kazandıktan sonra 15 oyun sonunda 8,5-6,5 öne geçti. Sonrasında geri dönme sırası Chigorin'e geldi ve o da sonraki üç oyunu kazandı. Maçın son oyununa girerken Chigorin tek farkla öndeydi, ne var ki Gunsberg son oyunu kazandı ve maç 11,5-11,5 skorla (her iki tarafın da 9'ar galibiyetiyle) tamamlandı.

Bu harika maçın sonuçları Gunsberg'in satranç dünyası gözünde Steinitz'e meydan okuma hakkı elde etmesi anlamına geliyordu. Gunsberg ve Steinitz şartlarda anlaştılar ve 1890/91 Dünya Şampiyonluğu Maçının Aralık 1890'da New York'ta başlaması planlandı.

Dünya Şampiyonluğu Maçı

Steinitz ve Gunsberg arasındaki 1890/1891 Dünya Şampiyonluğu Maçı, Gunsberg-Chigorin maçıyla aynı formatta oynandı: İlk 10 galibiyeti alan veya 20 oyun sonunda en fazla galibiyet alan taraf maçı kazanmış kabul edilecekti. Halihazırdaki şampiyon Steinitz, ağır favori kabul ediliyordu; çünkü önceki yıl Chigorin'i 10,5-6,5 yenmişti.

Steinitz ilk atışı yaptı ve ikinci oyunu aldı. Ne var ki, Gunsberg dördüncü ve beşinci oyunları kazanınca satranç dünyası şok oldu. Steinitz, altıncı, yedinci ve onuncu oyunları kazanarak yanıt verdi- böylece skor 6-4 Steinitz'in lehine oldu. 12. Oyunda Gunsberg parlak bir galibiyete imza attı ve maçı 6,5-5,5'a getirdi.

Unutulmaz 12. Oyunda, Gunbserg favori Evans' Gambitini oynadı. Steinitz'in taşlarını hızlıca paketledi ve Siyah veziri f8'e kadar itip bir düğüm oluşturdu. Oyunu da harika bir kalite fedasıyla bitirerek dünya şampiyonunu 24. hamlede terk etmek zorunda bıraktı.

Steinitz, 13. oyunda bir galibiyete imza atarken birkaç beraberliğin ardından Gunsberg bir harika oyun daha kazandı. 16. Oyunda Gunsberg yine favori Evans Gambitini ustaca icra etti. Steinitz 21.Ae4!'ü tamamen gözden kaçırdığı için veziri düştü! Bir dünya şampiyonunun vezirinin düştüğünü en son ne zaman gördünüz?

Gunsberg'in 16. oyundaki galibiyeti maçın skorunu Steinitiz lehine 8,5-7,5 ile bir farka indirdi. 17. oyundaki beraberlikten sonra alışılmadık bir durum oldu: Steinitz 18. oyuna gelmedi! Her ne kadar oyuna katılamayacağını bildiren bir telgraf gönderiş olsa da, bu telgraf adresine zamanında ulaşmadı. Gunsberg bu oyunda galibiyet talep edip, bedava puanı alabilirdi, ki bu da iki oyun kala maçın skorunu eşitleyebilirdi.

Gunsberg, centilmence bu puanı almayı reddetti ve belki de bu Gunsberg'e dünya şampiyonluğu unvanına mal oldu. Gunsberg, tekrarlanan 18. oyunu kaybetti. Bu da Gunsberg'i 19. oyunda kazanmak zorunda olduğu bir durumda bıraktı; ama berabere yapabildi. Maç 10,5-8,5 Steinitz lehine (altı galibiyet, dört kayıp ve dokuz beraberlik) sona erdi ve Dünya Şampiyonu unvanını korudu.

Dünya Şampiyonluğu Sonrası Hayatı

1890/1891 Dünya Şampiyonluğu Maçını kaybeden Gunsberg, sonraki yıllarda da üst düzeyde oynamaya devam etti. 1900 Londra Turnuvasında ikinciliği paylaştı. 1901 Monte Karlo Turnuvasında Carl Schlechter, Chigorin, Semion Alapin ve David Janowsky'nin ardından beşinci olduysa da  Frank Marshall ve diğer sekiz ustanın önünde yer aldı.

 1902 Monte Karlo Turnuvası sonrası sonuçları kötüye gitmeye başladı. Bu turnuvada eş puanla sekizinci oldu (Marshall ile birlikte) ve önünde şu isimler yer aldı: Geza Maroczy, Harry Pillsbury, Richard Teichmann, Janowsky, Tarrasch, Schlechter, Chigorin ve Heinrich Wolf (ama 10 oyucunun önündeydi). Bu noktada sonraki kuşak ustalar (ikinci Dünya Şampiyonu Emanuel Lasker öncülüğündeki) Gunsberg'e çok güçlü gelmeye başladı.

Satranç hakkında yazmaya devam edip zaman zaman oyunlar da oynadı. Aşağıda 1907'de oynanan parlak oyunda, Gunsberg çok erkenden vezirini feda edip müthiş bir taş etkinliği elde edip şahı e5-karesinde mat ağına sokuyor:

Mirası

Gunsberg, Steinitz ile yaptığı maçtan dolayı hep hatırlanacaktır; ama aynı zamanda üç defa Britanya Şampiyonu olması ve parlak bir taktisyen olması da unutulmamalıdır. Oyunları ve kombinezonları halen kitaplar ve yazılarda incelenmektedir. Dünya Şampiyonluğu Maçı oynamış o seçkin dünya klası oyuncular arasında her daim yer alacaktır.