Siegbert Tarrasch

Siegbert Tarrasch bir tıp doktoru, Alman usta ve dünya klası bir satranççıydı. 1908'de Emanuel Lasker ile bir unvan maçı yaptı ve döneminin en önemli satranç kuramcılarından birisi kabul ediliyordu. Tarrasch aynı zamanda Vezir Gambiti'ne karşı uyguladığı savunmayla ve Fransız Savunmasındaki varyantıyla da bilinir, her iki varyantta da onun adıyla anılır ve günümüzde de oldukça yaygın olarak oynanırlar.

• Stili
• Dünya Klası Oyunculuğa Yükselişi
• Unvana Meydan Okuması
• Dünya Şampiyonluğu Maçı
• Dünya Şampiyonluğu Maçı Sonrası
• Mirası

Stili

Tarrasch'ın stili konumsal esaslıydı ve konumsal satranca dair Wilhelm Steinitz'in özgün fikirlerini geliştiriyordu. Güçlü bir oyunsonu ve üstün taktik becerileri sergiliyordu. 1889'da oynanmış aşağıdaki oyununda Tarrasch, Fransız Savunmasına karşı kendi adıyla anılan varyantta parlak bir şah kanadı atağı yapıyor. Merkezi kapatıyor ve hafif taşlarını hızlıca şah kanadına getirdikten sonra basit bir taş fedasıyla oyunu bitiriyor—Tarrasch hücumu kolaymış gibi gösteriyordu!

Dünya Klası Oyunculuğa Yükselişi

Tarrasch, 1870'lerin sonundan beri katıldığı turnuvalarda kendisine bir isim yapmıştı. 1880'lerin sonları itibariyle dünya klası bir satranççı olarak kabul ediliyordu. Tarrasch'ın ilk resmî dünya şampiyonu Wilhelm Steinitz'e karşı üç galibiyet, bir beraberlik ve yenilgisiz bir ikili skoru vardı.

Tarrasch'ın tıp doktorluğu kariyeri, 1892'de Steinitz'e karşı oynayacağı bir Dünya Şampiyonluğu Maçını reddetmesine neden oldu— bu karar Tarrasch'ın belki de oyun gücünün zirvesinde olduğu dönemde unvan maçı yapma şansı yakalamasına engel oldu. 1908'e kadar bir başka unvan maçı yapma fırsatı bulamayacaktı.

1892'de oynanmış aşağıdaki oyunda, Tarrasch'ın biraz görece konumdaki güçlü tekniğini, mantıklı açılış oyunu ve ardından takaslar yoluyla girişimini nasıl koruduğunu göreceksiniz. Tarrasch basit bir kombinezonla oyunu kazanırken oyunuyla adeta yine hamleleri kolaymış gibi gösteriyor:

Unvana Meydan Okuması

1889-1894 arasında Tarrasch dört büyük turnuvayı üst üste kazandı ve belki de o dönemde dünyanın en kuvvetli satranççısıydı. 1892'de Steinitz ile olan maçı reddetikten sonra 1892 Dresden Turnuvasını kazandı. Bu turnuvadan sonra Lasker, dönemin genç ve yetenekli ustası Tarrasch'a bir maç teklifinde bulunduysa da Tarrasch bu maçı oynamayı reddetti.

Tarrasch, Lasker'in kendisine meydan okumadan önce bir uluslararası turnuva kazanması gerektiğini yazıyordu. Lasker, onun yerine Dünya Şampiyonu Steinitz'e meydan okudu ve onu 1894'te yendi. Lasker, böylece Tarrasch ile bir maçta karşılaşmadan ikinci resmî Dünya Şampiyonu oldu ve bu muhtemelen Tarrasch'ı kızdırdı.

Turnuva satrancındaki hükmedici performanslarını sürdüren Tarrasch, 1894'te Leipzig'deki bir turnuvayı kazandı. Bu turnuvada oynadığı aşağıdaki oyununda yine fantastik bir hücum satrancı sergilemiştir:

1895-1903 arasında Tarrasch güçlü turnuva performanslarını sürdürmüştür. 1895 Hastings Turnuvasını Harry Pillsbury,  Mikhail Chigorin ve  Lasker'in gerisinde (ancak Steinitz ve 17 ustanın daha önünde) dördüncü bitirmiştir. 1896 Nuremberg Turnuvasını ise Tarrasch, üçüncü ile eş puanla dördüncü bitirmiştir (Pillsbury ile birlikte. Lasker ve Geza Maroczy'nin arkasında; ancak David Janowsky, Steinitz, Carl Schlechter, Mikhail Chigorin ve diğerlerinin de önünde yer almıştır.

1898'de Tarrasch Viyana Turnuvasını aralarında  Pillsbury, Janowsky, Steinitz, Schlechter, Steinitz, Maroczy'nin yer aldığı ustaların önünde (ancak Lasker oynamadı) kazanmıştır. Bu turnuva zaferinden sonra Tarrasch, bir unvan maçı için meydan okudu ve Lasker de kabul etti. Maç, 1904'te oynanacaktı; ancak Tarrasch bir kayak kazası geçirdi ve 1904 Maçı hiç oynanamadı.  okuması yapıyor.

1905'te Tarrasch, (Dünya Şampiyonu Lasker'in önünde) Cambridge Springs Turnuvasını kazanan  Frank Marshall ile 17 oyunluk bir maç yaptı; ancak maç pek yakın geçmedi—Tarrasch Marshall'ı 12-5'lik bir skorla rahatça alt etmeyi başardı (sekiz galibiyet, bir yenilgi ve sekiz beraberlik). Bu maç galibiyetinin ardından, Lasker Chigorin ve Maroczy'i unvan maçı yapabileceği isimler olarak gösterdi. Her ne kadar Lasker, Maroczy ile bir maç yapmayı denediyse de bu çabaları hiç meyve vermedi. 1907'de Marshall Lasker ile bir Dünya Şampiyonluğu Maçı yaptıysa da Lasker rakibini rahatça yendi.

Tarrasch, 1907'de Ostend'de tekrar turnuva kazandı ve satranç dünyası artık bir Lasker-Tarrasch Maçını talep etmeye başladı. Bu maçın düzenlenmesinin üçüncü denemesinde nihayet her iki taraf da planlamalarını yapabildi ve uzun süredir beklenen Lasker-Tarrasch Maçı 1908'de oynanabildi.

Dünya Şampiyonluğu Maçı

Rakip oldukları yıllar içinde Tarrasch ve Lasker arasında sert bir rekabet gelişti. Tarrasch, 1892'de kendisiyle maç yapmak isteyen Lasker'i reddetmiş ve 1904'te de Lasker'in aralarındaki maçı ertelememesine Tarrasch bozulmuştu. 1908 Dünya Şampiyonluğu Maçı öncesi oyuncular tanıtılırken Tarrasch'ın şu sözleri söylediği rivayet edilir: "Dr. Lasker size söyleyecek üç sözüm var: Şah ve Mat."

Ne yazık ki, maç açılış töreni kadar heyecanlı geçmedi ve Lasker, Tarrasch'ı net bir skorla 10,5-5,5 yendi (sekiz galibiyet, üç kayıp ve beş beraberlik). Tarrasch maç sırasında birkaç kazanç fırsatını kaçırdı ve normalde gösterdiği yüksek seviyeyi bu maçta gösteremediği yaygın bir görüştür. Bu ikna edici yenilgisi Tarrasch'ın satranç dünyasının tacı için tek denemesi olacaktı.

1909 Dünya Şampiyonluğu Maçının 10. Oyununda, Tarrasch, Lasker'i bir ters renkli fil oyunortasında yeniyor. Tarrasch, bu oyunda tekniğini gösteriyor ve gerek stratejik gerek taktik fikirleri doğru anda kullanıyor — estetik olarak tatmin edici bir oyun:

Dünya Şampiyonluğu Maçı Sonrası

Dünya Şampiyonluğu Maçını kaybettikten sonra da Tarrasch, dünya klası bir oyuncu seviyesinde kalıp turnuvalarda oynamayı sürdürdü. 1910 ve 1922 arasında Tarrasch, aralarında Aron Nimzowitsch ve Richard Reti'nin bulunduğu yeni kuşak oyuncu grubuna karşı da konumsal satranç stilini savunmayı sürdürdü. 1914'teki tarihi St.Petersburg Turnuvasında güçlü bir performans gösterdi.

Tarrasch, turnuvada aralarındaki oyunda Jose Capablanca ve Nimzowitsch'i yenerken turnuvayı mevcut dünya şampiyonu Lasker'in, geleceğin Dünya Şampiyonları Capablanca ve  Alexander Alekhine'in gerisinde dördüncü bitirdi; ancak Marshall, Akiba Rubinstein, Nimzowitsch, Janowsky, Isidor Gunsberg gibi ustaların da önünde yer aldı. 1920'lerde de turnuvalara katılmaya devam etti; ama 1914 St.Petersburg Turnuvasından sonra sonuçları düşüşe geçmeye başladı.

1914 Turnuvasında oynanan bu harika hücum partisinde Tarrasch'ın fil çifti Nimzowitch'in şah kanadını bir enkaza çeviriyor ve Beyazın şahı mat olmadan önce g1'den d7'ye kadar oynuyor!

Mirası

Her ne kadar hiçbir zaman tam zamanlı bir satranççı olmasa da Tarrasch bir satranç efsanesidir. Oyunculuk kariyeri 1870'lerden 1920'lere kadar uzanmıştır ve döneminin en bilgili oyuncularındandır. Pek çok satranç kitabı yazmış ve ortalama bir oyuncuya hitap eden pek çok kuram geliştirmiştir. Eserleri ona "Almanya'nın Öğretmeni" lakabanın takılmasını sağlamış ve katkıları bugün açılış teorisinde halen önemli bir yer tutmayı sürdürmektedir.

Her ne kadar tek Dünya Şampiyonluğu Unvanı denemesinde Lasker'e kaybetmiş olsa da, oyunları kitaplarda, yazılarda ve videolarda dikkatle incelenmiştir. Tarrasch her zaman Dünya Şampiyonluğu Maçı yapmış dünya klası bir oyuncu olarak satranç tarihinde özel bir yere sahip olacaktır.