Elo Derecelendirme Sistemi

Satranç oyuncuları genellikle yeteneklerini diğer oyuncularla karşılaştırmak isterler. Bu makale, bir oyuncunun gücünü değerlendirmek için yaygın olarak kabul edilen ve Elo derecelendirme sistemi olarak bilinen yöntem hakkında bilmeniz gereken her şeyi öğretmektedir.

• Elo Derecelendirme Sistemi Nedir?
• Elo Derecelendirme Sistemi Nasıl Çalışır?
• Elo Derecelendirme Sistemi'nin Önemi Nedir?
• Reytinge Göre Oyuncu Kategorileri
• Chess.com'da Nasıl Dereceli Oyun Oynanır?
• Sonuç

Elo Derecelendirme Sistemi Nedir?

Elo derecelendirme sistemi; bir oyuncunun satranç gibi bazı oyunlarda, diğer oyuncularla karşılaştırıldığında göreceli olarak gücünü ölçer. Yaratıcısı Arpad Elo, Amerika Birleşik Devletleri'nde bir fizik profesörü ve ABD Satranç Federasyonu'nun oyuncularının seviyelerini ölçmek için bir yöntem geliştirmeye çalışan satranç ustasıydı. Genç Bobby Fischer'a karşı oynadığı bu oyundan da anlaşılacağı üzere kendisi de sağlam bir satranç oyuncusuydu.

Elo derecelendirme sistemi, 1960 yılında ABD Satranç Federasyonu ve 1970 yılında FIDE tarafından resmi olarak kabul edildi. Birçok satranç organizasyonu ve web sitesi de oyuncuları derecelendirmek için bu sistemi kullanıyor. Chess.com'da, bir oyuncunun reytingini belirlemek için daha fazla değişkeni dikkate alan, Glicko sistemi adı verilen Elo sisteminin değiştirilmiş bir versiyonunu kullanıyoruz.

16. Dünya Şampiyonu GM Magnus Carlsen, şimdiye kadar bir insanın satrançta ulaştığı en yüksek Elo reytingi rekorunu elinde tutuyor. 2014 yılında 2882 gibi etkileyici bir klasik reytinge ulaştı. Haziran 2024 itibarıyla Carlsen; klasik, hızlı ve yıldırım zaman kontrollerinde en yüksek reytinge sahip oyuncudur.

Elo Derecelendirme Sistemi Nasıl Çalışır?

Her oyuncunun Elo derecesi, o kişinin önceki dereceli oyunlardaki sonuçlarını yansıtan bir sayı ile temsil edilir. Derecelendirilen her oyundan sonra reytingleri karşılaşmanın sonucuna göre ayarlanır.

İnsanlar genellikle Elo derecelendirme sistemini bir oyuncunun mutlak gücünü ölçmenin bir yolu olarak düşünse de durumun böyle olmadığını unutmamalısınız. Bu sistem, bir kişinin diğer oyunculara karşı oynadığı oyunların olası sonucunu hesaplar.

Genel bir kural olarak, rakibinden 100 puan daha yüksek reytinge sahip bir oyuncunun yaklaşık sekiz oyundan beşini (%64) kazanması beklenir. 200 puanlık avantaja sahip bir oyuncu muhtemelen dört oyundan üçünü (%75) kazanacaktır.

Satranç oyunlarının olası sonucunu hesaplamak bu derecelendirme sisteminin büyüleyici yönlerinden biridir çünkü oyuncunun performansındaki dalgalanmaları dikkate alır. Zaman zaman hepimiz kötü oynadığımız günler yaşarız. Elimizden gelenin en iyisini yaptığımızda bile maç kaybettiren bir hata yapabiliriz.

Düşük puanlı oyuncular yine de kendilerinden daha yüksek puanlı birini yenebilirler ve Elo sistemi bunun gerçekleşme olasılığını hesaplar. Ancak birden fazla oyundan oluşan bir maçta her iki oyuncu da karşı karşıya gelirse, daha yüksek reytinge sahip olan oyuncu muhtemelen oyunların çoğunu kazanır.

Bu sistemin bir diğer özelliği de oyuncular arasındaki reyting farkının kaç puan kazanabileceklerini veya kaybedebileceklerini belirlemesidir. Çok daha yüksek reytinge sahip bir oyuncunun kazanması beklendiğinden, çok daha düşük reytinge sahip bir oyuncuya karşı galibiyet aldığında çok fazla puan alamazlar. Rakipleri de yenilgi nedeniyle önemli bir puan kaybı yaşamazlar.

Buna karşılık, daha düşük reytinge sahip oyuncu kazandığında, bu başarı çok daha önemli kabul edilir ve bu oyuncunun reytingine daha fazla puan eklenir. Aynı şekilde daha yüksek puana sahip oyuncu buna göre cezalandırılır.

Bir oyuncunun oyundan sonra kazanacağı veya kaybedeceği puanların kesin miktarını belirlemek için çeşitli karmaşık matematiksel hesaplamalara ihtiyaç vardır. Ancak endişelenmeyin çünkü Chess.com bunları sizin için otomatik olarak yapıyor. Derecelendirilen her oyundan sonra reytinginiz anında güncellenir.

Elo Derecelendirme Sistemi'nin Önemi Nedir?

Dünya çapındaki neredeyse tüm satranç federasyonları ve web siteleri Elo derecelendirme sistemini veya bunun Glicko sistemi gibi bir varyasyonunu kullanıyor. Bir oyuncunun gücünün bu şekilde ölçülmesi satranç dünyasında standart haline gelmiştir, dolayısıyla birinin oyun seviyesini değerlendirmenin en kolay yoludur.

Ayrıca Elo sistemi sadece oynanan oyunların sonuçlarına göre çalışan istatistiksel bir modeldir. Sonuç olarak bu ölçüm, bir oyuncunun gücünü oyunun subjektif ve keyfi unsurlarına göre değerlendirmekten daha kesindir. Örneğin bir kişi "en güzel fedaları" yapıyorsa veya "en etkileyici savunma hamlelerini" yapıyorsa, kazanmadığı sürece bu başarı reytinge yansımaz.

Oyuncuların ne kadar iyi olduğunu ölçen bu matematiksel yaklaşım, görüşe dayalı yaklaşımlardan daha doğru olsa da, bunun da sınırlamaları olduğunu unutmamak gerekir.

Arpad Elo, bir oyuncunun oyun düzeyini tam olarak ölçmenin neredeyse imkansız olduğunu fark etti. Makalelerinden birinde şunları vurguluyor: "Bir bireyin reytinginin ölçümü, ipe bağlı bir çubuk ile çalkantılı su yüzeyinde aşağı yukarı hareket eden ve rüzgarda sallanan bir şişe kapağının konumunun ölçümüyle karşılaştırılabilir."

Bir bireyin reytinginin ölçümü, ipe bağlı bir çubuk ile çalkantılı su yüzeyinde aşağı yukarı hareket eden ve rüzgarda sallanan bir şişe kapağının konumunun ölçümüyle karşılaştırılabilir.
— Arpad Elo, Elo derecelendirme sisteminin yaratıcısı

Yine de, Elo veya Glicko gibi günümüzün derecelendirme sistemleri, daha önce benimsenen sistemlerden çok daha doğrudur ve çoğu zaman bir satranç oyununu kimin kazanacağını başarılı bir şekilde tahmin edebilir.

Reytinge Göre Oyuncu Kategorileri

Satrançta oyuncular genellikle reytinglerine göre kategorilere veya "sınıflara" ayrılır. Aşağıdaki liste, her bir oyuncu kategorisi için derecelendirme aralığını göstermektedir; ancak bu, FIDE başlıkları devreye girene kadar ülkeden ülkeye biraz farklılık gösterir:

• Büyükusta: Genellike 2500 veya üstü
• Uluslarası Usta: Genellikle 2400 ve 2500 arası
• FIDE Ustası: Genellikle 2300 ve 2400 arası
• FIDE Usta Adayı/Ulusal Usta: Genellikle 2200 ve 2300 arası
• Uzman/Ulusal Usta Adayı: 2000 ve 2200 arası
• Sınıf A oyuncu: 1800 ve 1999 arası
• Sınıf B oyuncu: 1600 ve 1799 arası
• Sınıf C oyuncu: 1400 ve 1599 arası
• Sınıf D oyuncu: 1200 ve 1399 arası
• Sınıf E oyuncu: 1000 ve 1199 arası

2700 veya daha yüksek reytinge sahip oyuncular resmi olarak "süper büyükustalar" olarak bilinir.

Chess.com'da Nasıl Dereceli Oyun Oynanır?

Chess.com'da dereceli oyunları oynamak basittir. Sadece Canlı Satranç bölümüne gitmeniz, yeni bir mücadele oluşturmanız ve "Derecelendirmeli" seçeneğini açmanız yeterlidir.

Sonuç

Artık Elo derecelendirme sisteminin ne olduğunu ve oyuncunun göreceli gücünü nasıl ölçtüğünü biliyorsunuz. Temel satranç kavramlarını öğrenmek ve Chess.com'daki puanınızı yükseltmek için Dersler sayfamıza gidin!