Piyon Terfisi

Piyonlarımızı terfi etmek, satrançta oyunsonundaki en önemli hedeflerimizden birisidir. Terfi tehdidinin kendisi bile bu stratejiye aşina olan oyuncu için hissedilir bir üstünlük olabilir. Burada piyon terfisi hakkında bilmeniz gereken tüm başlıklar yer almaktadır:

• Piyon Terfisi Nedir?
• Düşük Terfi Nedir?
• Terfi Notasyonu
• Becerilerinizi Test Edin
• Sonuç
• Video Dersi İzleyin

Piyon Terfisi Nedir?

Piyon terfisi bir piyon oyuna başladığı orijinal kareden en uzak sıraya geldiğinde- Beyaz için sekizinci, Siyah için birinci yatayda başta bulunduğu noktadan en uzak noktaya ulaşmayı hedefliyor. Bu gerçekleştiğinde, oyuncu piyon ile vezire, kaleye, file, veya ata terfi edebilir. Çoğu zaman oyuncular vezire terfi ederler ve bu durum sıklıkla "vezir çıkmak" ifadesiyle belirtilir. Bir taraf piyonu terfi ettiğinde diğer taraf oynamak zorundadır (eğer tabii ki mat olmuyorsa).

Bugünlerde taraflar piyonlarını aşağıda belirtilen taşlardan herhangi birisine terfi edebiliyorlar. Ayrıca tahtada aynı türden taşlara istediğiniz sayıda sahip olabiliyorsunuz. Bu nedenle teknik olarak taraflar dokuz vezir, 10 fil, 10 at ve 10 kaleye sahip olabilmekteler; ancak bu aslında gerçekleşmesi neredeyse imkânsız bir durumdur.

Birden fazla vezirin tahtada aynı anda yer aldığı için bir durum 2011 yılında  GM David Anton Guijarro ve IM Alejandro Franco Alonso arasındaki oyunda geldi. Her iki oyuncunun da bir noktada tahtada üçer veziri vardı!

Düşük Terfi Nedir?

Düşük terfi, bir taraf piyonu vezirden başka herhangi bir taşa terfi etmeye karar verdiğinde oluşur. Vezir satrançtaki en kuvvetli taş olduğunda, vezir çıkmak dışındaki tüm piyon terfileri "daha güçsüz" bir taşa dönüşür ve dolayısıyla da düşük terfi olarak bilinir.

Ne var ki, bazı durumlarda vezir çıkmak korkunç bir hata da olabilir. Pek çok kez düşük terfi, pattan kaçınmak, mat yapmak ve önemli bir tempo kazanmak için yapılır.

Aşağıda pattan kaçınmak için yapılan düşük terfilere mükemmel bir örnek bulunmaktadır. Bu diyagramda, vezir veya kaleye bile terfi etmenin, Siyahın şahının tamamen kuşatılmış olması ve Siyahı kurallı hiçbir hamle yapamaz hale getirip oyunun berabere bitmesine sebep olduğundan, talihsiz bir hata olduğunu görürüz.

1986'da GM Anatoly Karpov'un GM Jan Timman'a karşı oynadığı oyunda oluşan bu konum da tempo kazanmak için ve böylece beraberlikten kaçınmak için düşük terfi yapma kavramına bir örnek teşkil etmektedir. Dikkat ederseniz eğer Karpov, erini attan başka herhangi bir taşa terfi etseydi, Timman veziriyle sürekli şah çekebileceği bir kalıp bulurdu ve beraberliği forse ederdi.

Terfi Notasyonu

FIDE'nin piyon terfisini belirtmek için kullandığı standart notasyonu hamlenin yapıdığı karenin yazılmasının ardından sona hangi taşa terfi ettiğini de göstererek yapılmaktadır. Eğer a-dikeyindeki bir piyon vezire terfi ediyorsa, resmî FIDE notasyonu a8V olurdu. Eğer f-dikeyindeki bir taş, e-dikeyindeki bir taşı alıp ata terfi ediyorsa, fxe8A olarak yazılır.

Dikkat ederseniz, bazı durumlarda terfiler biraz daha farklı kaydedilmektedir. Eşit veya ayraç işaretleri terfiyi belirtmek için kullanılmaktadır— sırasıyla a8=V or a8(V). Her iki yazım biçimi de FIDE tarafından  kabul edilmektedir.

Becerilerinizi Test Edin

Artık piyon terfisi hakkında her şeyi bildiğinize göre becerilerinizi test etmek vakti geldi!

Bir başka terfi deneyelim! Aşağıdaki konuma bakın. Burada en iyi hamle hangisidir?

Son soruya bir bakalım. Bu alıştırma daha zor; çünkü daha derin bir hesaplama gerektirmektedir. Beyaz vezir geri; ama burada Siyahı mat edip oyunu kazanmanızı sağlayan bir kombinezon var mıdır?

Sonuç

Piyon terfileri oyunsonunun önemli bir parçasıdır; ama oyunortasında da tehditler yaratmakta kullanılabilmektedir! Sadece piyonlarınızı terfi etmeye odaklanmayıp aynı zamanda rakibin bunu yapmasına da engel olmanız gerekmektedir. Kendi piyon oyununuzun pratiğini yapmaya hazır mısınız? O zaman Oyunsonu Antrenmanları sayfasına gidin ve hemen bu alandaki becerilerinizi geliştirmeye başlayın!

Video Dersi İzleyin

Yazı okumak kendinizi geliştirmenin harika bir yoludur; ama bir video ders izlemek size daha da fazla yardımcı olabilir! Aşağıda piyon terfisine ilişkin bir video ders bulabileceksiniz.